O’zbekiston Respublikasi Qurilish Vazirligi Toshkent Arxitektura Qurilish Instituti

O’zbekiston Respublikasi Qurilish Vazirligi
Toshkent Arxitektura Qurilish Instituti
“Arxitektura”fakulteti
“Arxitektura tarixi va nazariyasi” kafedrasi
5А340102-“Arxitektura nazariyasi va tarixi, arxitektura yodgorliklarini tiklash” mutaxassisligi
I bosqich magistranti Djamilova Maftuna Dilmurod qizining “Arxitektura yodgorliklarini ta’mirlash va ulardan foydalanish” fanidan tayyorlagan
TAQDIMOTI

АРХИТЕКТУРА ЁДГОРЛИКЛАРИНИНГ МУҲОФАЗА ҲУДУДЛАРИНИ АНИҚЛАШ УСУЛЛАРИ

АРХИТЕКТУРА ЁДГОРЛИКЛАРИНИНГ МУҲОФАЗА ҲУДУДЛАРИНИ АНИҚЛАШ УСУЛЛАРИ

Тарихий ёдгорликларни таҳлил қилиш ҳамда биноларни тартибга солиб туриш ҳудудларини аниқлаш учун ҳисоб-китоблар ишлаб чиқилади. Кўз билан кўриб идрок қилиш қонунлари асосига қуриладиган бундай ҳисоб-китоблар услуби учта босқичдан иборат бўлмоғи лозим:

-кузатиш нуқтасини танлаш;

-худудга доир ҳисоб-китоблар;

-худудни режага солиш.

Зарур нуқталар 700-750м., 1000-1200м., 1500-1700м.. 2000-2200м., 6000м. радиусдаги майдонда тарихий шаҳар марказларида жойлашган ёдгорликларларни бевосита кўриб ўрганиш асосида танланади. Шу билан бирга жойларнинг ўзига қараб расмини чизиб, суратга ёки режага тушириб бориш керак (расмга қаранг).

У қадар аник бўлмаган ёндашувда (120-130º куриш майдони бўлган ҳолда) ёдгорликни идрок этиш қуйидагича тақсимланади:

У қадар аник бўлмаган ёндашувда (120-130º куриш майдони бўлган ҳолда) ёдгорликни идрок этиш қуйидагича тақсимланади:

-кўриш бурчаги 18º бўлган тақдирда обида иншоот тулиқ ҳолда (ёдгорликнинг ≈2h) идрок этилади;

-кўриш бурчаги 27º бўлган ҳолда иншоот тўлиқ ҳолда ва нақшинкор белгилари билан (ёдгорликнинг ≈2 h) қабул қилинади;

-кўриш бурчаги 45º бўлган тақдирда иншоотнинг нақш ва орнаментлари (ёдгорликнинг ≈h) аник идрок этилади;

-кўриш бурчаги 10º дан кам бўлганда, бинонинг олдинги юзаси умуман идрок қилинмай қолади.

Шундан келиб чиқиб, белгиларни (ёдгорлликни, кузатувчининг кўзи тўгри келадиган горизонт чизиғи, сатҳ ва ҳоказо) сатҳдаги юзага нисбатан ҳисоблаб чиқиладики, бундай юзалар тўғри бурчакдаги барча нуқталарда тик чизиқлар билан кесишадилар.