O’zbekiston Respublikasi Qurilish Vazirligi Toshkent arxitektura-qurilish instituti

Zaminlarni loyihalashda chegaraviy holatlar ikki guruhga bo’linadi:

• Zaminlarni loyihalashda chegaraviy holatlar ikki guruhga bo’linadi:
• 1. Yuk ko’tarish qobiliyatining yo’qotilishi yoki foydalanishga butunlay yaroqsizlanishi bo’yicha;
• 2. Zamindan me‘yoriy talablar darajasida foydalanishning qiyinlanishib qolganligi bo’yicha.

Zamindagi tebranma harakatlar bo’ylama va ko’ndalang to’lqinlar asosida yuzaga keladi. Ma‘lumki, gruntdagi tebranishlar to’lqin tarqatuvchi manbadan uzoqlashgan sayin so’nib boradi. Tebranishning so’nish xususiyati gruntning turi hamda holatiga, qatlamlar qalinligi va boshqalarga bog’liqdir. Masalan, quruq gruntlarda tebranish tez so’nadi, suvga to’yingan gilli gruntlarda esa so’nish jarayoni aksincha, uzoqroq davom etadi.

• Zamindagi tebranma harakatlar bo’ylama va ko’ndalang to’lqinlar asosida yuzaga keladi. Ma‘lumki, gruntdagi tebranishlar to’lqin tarqatuvchi manbadan uzoqlashgan sayin so’nib boradi. Tebranishning so’nish xususiyati gruntning turi hamda holatiga, qatlamlar qalinligi va boshqalarga bog’liqdir. Masalan, quruq gruntlarda tebranish tez so’nadi, suvga to’yingan gilli gruntlarda esa so’nish jarayoni aksincha, uzoqroq davom etadi.

Dinamik kuchlar ta‘sirida tez zichlanuvchan gruntlarga suvga to’yingan g’ovak holatdagi qumlarni va yirik bo’lakli gruntlarni kiritish mumkin. Ushbu gruntlarga xos muvozanat tezlanishining qiymati o’ta kichikdir. Shuning uchun ular kuchsiz tebranishlar ta‘sirida ham osongina zichlanishi mumkin. Bunday zichlanishlar aksariyat hollarda notekis rivojlanib, poydevorning buzilishiga sabab bo’ladi.

• Dinamik kuchlar ta‘sirida tez zichlanuvchan gruntlarga suvga to’yingan g’ovak holatdagi qumlarni va yirik bo’lakli gruntlarni kiritish mumkin. Ushbu gruntlarga xos muvozanat tezlanishining qiymati o’ta kichikdir. Shuning uchun ular kuchsiz tebranishlar ta‘sirida ham osongina zichlanishi mumkin. Bunday zichlanishlar aksariyat hollarda notekis rivojlanib, poydevorning buzilishiga sabab bo’ladi.