O„zbekiston respublikasi qurilish vazirligi samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti

4.2 Investitsiyalar tuzilmasi va ularni investitsion qarorlar 
samaradorligiga ta‟siri 
 
Investitsiyalarning 
qoplanishi 
ko‗p jihatdan kapital qo‗yilmalarning 
tuzilmasiga, ya‘ni kapital qo‗yilmalarning umumiy hajmidagia alohida xarajatlarning 
ulushiga ko‗p jihatdan bog‗liqdir. 
Hozirgi kunda investitsiyalarning tuzilmaviy shakllanishini quyidagi turlarga 
ajratadilar. 
1. Texnologik tuzilma. 
2. Takror ishlab chiqarish tuzilmasi. 
3. Tarmoqlararo tuzilma. 
4. Hududiy tuzilma. 

---

~ 51 ~ 
Investitsiyaning texnologik tuzilmasi
– bu qurilish-montaj ishlarini bajarish, 
asbob-uskunalar, mashinalar va boshqa mehnat vositalarini sotib olish hamda 
loyihaviy-qidiruv ishlarini amalga oshirish bo‗yicha xarajatlarning o‗zaro foizlardagi 
nisbatidir. Iqtisodiy jixatdan foydaliroq bo‗lib shunday tuzilma hisoblanadiki, unda 
qurilish-montaj ishlariga xarajatlarning ulushi kamayib boradi va ishlab chiqarish 
asbob-uskunalariga ketadigan xarajatlar qismi nisbatan tezroq o‗sib boradi. Biroq 
texnologik tuzilma yaratilayotgan asosiy fondlarning xarakteri va qurilish tarmog‗iga 
sezilarli darajada bog‗liq. Takror ishlab chiqarish strategiyasi. 
 
 
Investitsiyalarning takror ishlab chiqarish tuzilmasi
yangi qurilishlarga 
qilinayotgan xarajatlar bilan, faoliyat yuritayotgan korxonani rekonstruksiya qilish, 
kegaytirish va texnik qayta qurollantirish xarajatlari orasidagi shuningdek, asosiy 
fondlarni eskirishi sababli chiqarilishini qoplash xarajatlari o‗rtasidagi o‗zaro nisbatni 
o‗zida aks ettiradi. 
Bugun investitsion siyosat qayta ta‘mirlashga, faoliyat yuritayotgan 
korxonalarni texnik ta‘mirlash va kengaytirishga ajratilayotgangan xarajatlarini 
ko‗paytirishga, yangi qurilishni ulushini esa qisqartirishga sezilarli burilish qilmoqda, 
vaholanki, yangi qurilishlarsiz ilmiy – texnika taraqqiyotiga va raqobatbardosh 
zamonaviy ko‗rinishdagi mahsulotlar ishlab chiqarishga erishish qiyin.