O„zbekiston respublikasi qurilish vazirligi samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti

11.3. Moddiy – texnika resurslari ta‟minoti shakllari 
 va metodlari hamda ularning samaradorligi 
Qurilish ishlab chiqarishi bo‗yicha xizmat ko‗rsatishga oid bo‗lgan barcha 
tashkiliy savol va masalalarni tizimli hamda kompleksli ishlab chiqish taqoza etiladi, 
chunki ishlab chiqarilayotgan mahsulot – bino va inshootlar (xizmatlar) 
raqobatbardoshligi qurilish maydoniga kelib tushadigan konstruksiyalar, buyumlar va 
boshqa materiallar, energetik resurslar, texnologik jihozlarning sifatiga bog‗liq 
bo‗ladi. 
Qurilish ishlab chiqarishi bo‗yicha xizmat ko‗rsatuvchi tashkilotlarga 

---

~ 132 ~ 
quyidagilar kiradi: moddiy - texnika ta‘minoti, energetik, ta‘mirlash, transport va 
omborxona xo‗jaligi va sifatni nazorat qilishni. Bu jarayonning asosiy vazifalariga 
quyidagilarni kiritish mumkin: 
-
moddiy – texnika resurslari bilan ta‘minlash tizimida va menejment 
tizimi doirasida qaralayotgan ishlab chiqarishni aniqlash; 
-
qaralayotgan qurilish ishlab chiqarish faoliyati maqsadlarini aniqlash; 
-
masadlarga erishish bo‗yicha bajarilishi lozim bo‗lgan topshiriqlar va 
ishlarni shakllantirish; 
-
moddiy – texnika resurslari ta‘minoti xizmati tuzilmasini ishlab chiqish 
va uning funksiyalarini aniqlash; 
-
yaratilayotgan xizmat ko‗rsatish bo‗limi faoliyati omillari va 
ko‗rsatkichlarini aniqlash; 
-
menejment bo‗yicha ilg‗or yondashuvlarni qo‗llagan holda moddiy – 
texnika resurslari bilan ta‘minlash xizmati ishining taktik, strategik hamda operativ 
rejalarini ishlab chiqish va amalga oshirish; 
-
rejalarning bajarilish motivatsiyasini va nazoratini ta‘minlash; 
-
xizmat 
ko‗rsatish 
bo‗limi 
taomonidan 
bajariladigan 
ishlar 
samaradorligini tahlil qilish. 
Qurilish majmuasida zamonaviy sharoitlarda resurslar bilan ta‘minlashning 
quyidagi shakllari (metodlari) keng tarqalgan: 
- tovar – xom-ashyo birjasi orqali; 
- vevosita aloqada bo‗lish (to‗g‗ridan-to‗g‗ri shartnoma tuzish orqali); 
- auksionlar, tanlovlar; 
- homiylik; 
- xususiy ishlab chiqarish va boshqalar. 
Moddiy – texnika resurslari bilan ta‘minlashning konkret shaklini qurilish 
tashkiloti ularning o‗ziga xos jihatlari, ularni olishning davomiyligi (muddati), 
berilgan takliflar soni, hamda rusurlar sifati va narxi hamda boshqa omillardan kelib 
chiqqan holda tanlaydi. Qurilish ishlab chiqarishini resurslar bilan ta‘minlash shaklini 
aniqlashda 
etkazuvchining 
ishonchliligi 
hamda 
ishlab 
chiqarilayotgan 
konstruksiyalar, buyumlar va boshqa materiallar raqobatbardoshlik darajasini 
aniqlash taqoza etiladi. Etkazuvchilar bilan kontraktlar (shartnomalar) tuzishda ushbu 
shartnomalar (kontraktlar)da miqdoriy va sifat ko‗rsatkichlari, etkazib berishning 
konkret shakllari, muddatlari, sanksiyalari va boshqa talablarni aks ettirish zarurligini 
esda tutish taqoza etiladi. 
Moddiy – texnika ta‘minoti bu tashkiliy aloqalar va shartnomalar asosida 
ishlab chiqarish mablag‗larini etkazuvchilar va iste‘molchilar o‗rtasida bevosita yoki 
vositachi orqali taqsimlash shaklidir. U ishlab chiqarish jamg‗armalaridan 
foydalanish, qurilish-montaj ishlari ritmiyligi, tannarx, mehnat unumdorligi, 
qurilishning davomiyligiga va boshqa ko‗rsatkichlarga bevosita ta‘sir ko‗rsatish bilan 
ahamiyatli tarzda ishlab chiqarishning natijaviyligini oldindan aniqlab beradi.