O’zbekiston respublikasi qurilish vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi samarqand davlat arxitektura qurilish instituti «Shahar qurilishi va xo’jaligi»

Boshlang’ich va oxirgi	Loyixaviy	Loyixa	Loyixavi	Loyixa	Loyixa
variantlar	Otmetkanin	Chizig’i-
			Reperlarnining	Chizig’i-	y	viy
	Boshlanish	Uzunli
	G	ning
			otmetkalari, m	ning	nishab-	nishab
	N b va N0	nuqtasi	uzunligi	lik	gi	-lik
1	2	3	4	5	6	7
	HRp57=90.715 m	HRp1+3.10	HRp1†pk3+60	-0,003	Pk3+40† HRp2	-0,006
1
	HRp58= 89,531 m

2. Bo’lingan uchastkalar nishabliklari grafakada to’g’ri to’rtburchagining diaganali shaklida ko’rsatiladi. Nishablik musbat bo’lganda diaganali pastdan yuqoriga, manfiy bo’lganda esa yuqoridan, pastga qarab o’tkaziladi.
Diagonal chizig’ini yuqorisiga, nishablik qiymati ishorasi ko’rsatilmagan holda pastiga uchastka uzunligi yoziladi.

12

2-jadvalni 5 va 7- grafalarida har variant uchastkalari uchun loyiha nishabliklari qiymati keltiriladi. Biz ko’rayotgan misolda (1-variant) birinchi uchastka loyixa nishabligi i = - 0,003 ikkinchi uchastka nishabligi esa i = - 0,006 deb kabul kilindi.


3. Keyingi ( oldingi) piket va oraliq( plyus) nuqtalarni loyixaviy otmetkalari quyidagi formula bilan topiladi.
Hⁿ_n+1=H_nⁿ+i*d (7)

bunda Hⁿ_n+1 va Hⁿ_n- keyingi va oldingi nuqtalarning loyihaviy otmetkalari,

d-loyihaviy otmetkasi malum bo„lgan (oldingi) nuqta bilan loyihaviy

otmetkasi aniqlanayotgan ( keyingi) nuqtalar orasidagi chiziq uzunligi.

i-uchastka loyixa chizig’ining nishabligi .

IZOH: Hisoblashni xatolikdan xolis qilish maqsadida bir loyihaviy

chiziq uchastkasiga taalluqli piket va oraliq nuqtalarining loyixaviy

otmetkalari shu uchastkaning boshlang’ich nuqtasining loyixaviy otmetkasiga nisbatan yechiladi.

Biz ko’rayotgan misolda loyihaviy otmetkasi

Hⁿ_Rp0=93,725m ,uchastka uzunligi 460m, nishablik i=-0,003.

(7)- formuladan foydalanib uchastkadagi nuqtlarning loyihaviy otmetlarini hisoblab topamiz.

Hⁿ_pk0=93.725+(-0,003)*100=93.425m:


Hⁿ_pk1=93.425+(-0,003)*100=93.125m:


Hⁿ_pk2=93.125+(-0,003)*100=92.825m


Hⁿ_pk3=92.825+(-0,003)*100=92.525m

Loyiha chizig’ining birinchi uchastkasi oxirigi nuqtasining loyihaviy otmetkasi, uning ikkinchi uchastkasi uchun boshlang’ich loyihaviy otmetka bo’lib xizmat qiladi. Biz ko’rayotgan misolda birinchi uchastka PK3+60

13

nuqtada tugaydi, shuning uchun loyiha chizig’i ikkinchi uchastkasining boshlang’ich loyihaviy otmetkasi Hⁿ_pk3+40=92.345m deb olinadi, uchastka uzunligi 240m nishabliga i=-0,006

7. 
   formuladan foydalanib ikkinchi uchastkadagi nuqtalar otmetklarini topamiz.
   

Hⁿ_pk3+60=92.525+(-0,003)*60=92.345m Hⁿ_pk4=92.345+(-0,006)*40=92.105m Hⁿ_pk5=92.105+(-0,006)*100=91.505m Hⁿ_pkRp58=91.505+(-0,006)*100=m90.905
Xisoblab topilgan loyixaviy otmetkalar profil to’rining 4-grafasiga yoziladi.

Har bir nishablik uchun boshlang’ich va oxirgi loyiha nuqtalarining otmetkalari bo’yicha profilga loyiha chizig’i tushiriladi.

Bizning misolda

Birinchi uchastkada: boshlang’ich loyiha belgisi N^p_Rp1=92,50m oxiri loyiha belgisi N^p_pk2+50=90,575m

Ikkinchi uchastkada: boshlang’ich loyiha belgisi N^p_pk2+50=90.575m oxiriga loyiha belgisi N^p_Rp2=89,70m

Tekshirish. Agarda xisoblab topilgan va profilga tushirilgan piket va oraliq (plyus) nuqtalari loyihaviy otmetkalari tug’ri bo’lsa, u vaqtda profilga tushirilgan loyihaviy otmetkalar loyiha chizig’iga ustma-ust tushishi kerak.

Profilning har bir piket va oraliq (plyus) nuqtalarida ish otmetkalari hisoblanilsin.

Profildagi har bir nuqtaning ish otmetkasi r loyixaviy otmetka bilan yer otmetkasi farqlari sifatida topiladi, yani

r_i=Hⁿ_n-H (8)

Nuqtaning ish otmetkasi musbat bo’lsa-ko’tarma balandligini ko’rsatadi va uning qiymati loyiha chizig’idan yuqoriga yoziladi, agar ish otmetkasi

14

manfiy bo’lsa-o’yilma chuqurligini ko’rsatadi va uning qiymati loyiha

chizig’ining tagiga yoziladi.

Biz ko’rayotgan misolda ish otmetkalarini hisoblash.

r_pk0=Nⁿ_pk0-N_pk0=93,425-91,018= +2,407m r_pk1=Nⁿ_pk1 -N_pk1= 93,125-91,974= +1,151m. r_pk2=Nⁿ_pk2 -N_pk2= 92,825-92,256= +0,569m. r_pk3=Nⁿ_pk3 -N_pk3 = 92,525-93,205= -0,68m r_pk4=Nⁿ_pk4 -N_pk4 = 92,345-91,378= +0,967m r_pk5=Nⁿ_pk5 -N_pk5 = 92,105-89,357= +2,748m
Yer yuzasi chizig’ining (profil chizig’ining) loyixa chizig„i bilan kesishgan nuqtalarga nol nuqtalar (o’tish nuqtalari) deyiladi.. Bu nuqtalarda yer ishlari nolga (ish belgilari nolga) teng bo’ladi, shuning uchun ularga 0 yoziladi, va nol nukta shunga yakin bulgan PK ga bulgan masofa grafikdan xisoblab chikiladi.

Loyixaviy atmetka (qizil belgi) to’g’ri qo’yilganini tekshirish uchun, chizmadan tepalik va chuqurliklarning yuz qismi gemetrik usullardan foydalanib xisoblanib chikiladi, va taqoslanadi.

15

Trassa planini chizish uchun berilgan tafsilotlar


JADVALI

														1-jadval
Stansiyalar		piket,	reykadan olingan			Nisbiy balandlik, mm				O’rtacha nisbiy				Obsolyut
		reper va								balandlik, mm
								h
		oroliq	sanoqlar, mm									H			otmetkalar
	nomeri	nuqtalar												metr
			orqa-	oldin-
		nomi
			dagi	dagi	+		-		+				-	N
			(a)	(b)
1		2	3	4	5		6		7				8	9
1		Rp57	6550		500									90.715
			1763						499^+^196
				6050
		PKO		1265	498									91.018
2		GKO	6642		1151									91.018
			1857						1152^+^196
				5491										91.974
		PK1		0704	1153
3		PK1	7753											91.974
			2967		480				+196
				7273					478,5					92.256,5
		PK2		2490
					477
4		PK2	6753		1145									92.256,5
			1967						+196
				5608					1144,5
		PK3		0823	1144									93.205
5		PK3	5886				1630							93.205
			1101										1630,5^+^196
				7516
		PK3+60		2732			1631							91.378,5
6		PK3+60	5686				1822							91.378,5
			0899										+198
													1823
				7508										89.357,5
		PK4		2723			1824
7		PK4	6556		793									89.357,5
			1773						794,5^+^198
				5763
		PK5		0977	796									89.954
8		PK5	5999				226							89.954
			1216										+198
				6225									224,5
		RP58		1439			223							89.531,5
Tekshirish			65368	64587	8137		7356		4068,5		3678
			+781/2= +390,5			+781/2= +390,5				Σh=+390,5

Δh=Σh-(H_o-H_b)=+390,5-(92,679m-90,715m)= +390,5mm-1,964m=-1573,5Δh_chekli = ±50 1 = ±50 0.7 = ±42 mm

16

Xulosa

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati
Asosiy adabiyotlar

1. 
   Isamuxamedova D.U “SHahar va qishloq rekonstruksiyalari” O’quv qo’llanma “ MEHRIDARYO” bosmaxonasi. Toshkent.12.2018 y.
   

2. 
   Бутягин А.В. “Инженерное благоустройства городов”. М.: Стройиздат, 1982.
   

3. 
   Isamuxamedova D.U., Ismoilov A.T., Xotamov A.T. Injenerlik obodolashtirish va transport. T., Aloqachi, 2009.
   

4. 
   Xolmirzaev K.M. Transport va injenerlik obodonlashtirish.T., TAQI, 2014
   
5. 
   Камилова Х.Х.Ландшафтное проектирование.Учебное
   

пособие.ТАСИ.2019

6. 
   «O’zbekiston Respublikasi shaxarsozlik kodeksi». T.2002 O’zbekiston Respublikasining 04.04.2002 y. 353 - II - son Qonuni bilan tasdiklangan.
   

6. 
   Qo’ziboev T .K. Texnikaviy nivelirlash . T. O’qituvchi., 1975.
   
7. 
   Голубева З.С. и.др. Практикум по геодезии . М. Колос .1969.
   
8. 
   Условны знаки для топографичиских планов масштабов.
   

I: 5000, I:2000, I:1000 va 1: 500. M. Nedra 1973 g. GUGK

Qo’shimcha adabiyotlar

1. 
   Mirziyoev SH.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxmiy javobgarlik – har bir rahbar faolyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag’ishlangan majlisdagi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining nutqi. // Halq so’zi gazetasi. 2017 yil 16 yanvar, № 11.
   

2. 
   SHNQ 2.07.01-03* SHaxarsozlik. Shahar va qishloq aholi punktlari hududlarini rivojlantirish va qurilishni rejalashtirish. T. O’zbekiston Respublikasi Davlat arxitektura va qurilish qo’mitasi. 2009
   

3. 
   Butyagin V.A. Planirovka i blagoustroystvo gorodov M., Stroyizd 1984
   
4. 
   CHerepanov V.A Transport v planirovke gorodov. M., Stroyizdat 1981
   

Internet saytlari

1. 
   www.gov.uz. O’zbekiston Respublikasi hukumati portali
   
2. 
   www.books.google.com
   

17

ILOVALAR

18

19

20