O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

Darsning maqsadi: talabalarni meva, kartoshka va sabzavotlarni doimiy omborlarda saqlash tartibi bilan tanishtirish. Mahsulot turi, miqdori, saqlash davomiyligi va saqlanish usuliga ko‘ra talab etiladigan omborlar maydonini hisoblashga o‘rgatish.

1. 
   vazifa. Quyidagi saqlash texnologiyasiga asosan 600 tonna karamni saqlashga mo‘ljallangan ombor maydonini hisoblang:
   

1. 
   Tabiiy shamollatiladigan omborda alohida moslamalarda (shtabel) saqlash. Moslamaning balandligi 0,8 m, eni 1,2 m, uzunligi 3 m. Karamni hajm og‘irligi – 1 m3 ga 400-500 kg mahsulot ketadi. Omborning foydalanish koeffisienti 85%.
   

Ishlash tartibi:

1. 
   Bir moslamaning maydoni qancha? (eni) 1,2 m x(bo‘yi) 3 m = 3,6 m²
   
2. 
   Bir moslamaning hajmi qancha? 3,6 m2 x 0,8 m = 2.88 m kub.
   
3. 
   Bir moslamaga qancha mahsulot ketadi? 1 m³ - 400 kg (0,4 tonna)
   

2,88 m 3 – X

4. 
   600 tonna karamni joylashtirishga nechta moslama kerak? 600 tonna : 1,152 tonna =504 ta moslama.
   
5. 
   600 tonna karam joylashtirish uchun qancha foydali maydon kerak? 3,6 m 2 x 504 dona moslama = 1814,4 m2
   
6. 
   Foydali maydon yoki ombor maydoning foydalanish koeffisienti. 1814,4 m² – 85%
   

X – 100%

2. 
   600 tonna karamni 3 qavatli tokchali majburiy shamollati-ladigan omborda saqlash. Moslamaning (shtabel) balandligi 0,8 m, eni 1,2 m, uzunligi 3,0 m. Omborning foydalanish koeffisienti 76%.
   

2. 
   vazifa. Quyidagi saqlash texnologiyasi bo‘yicha 600 tonna piyozni saqlash uchun ombor maydonini hisoblang: Majburiy shamollatiladigan 4 qavatli tokchalarda piyozni joylash, balandligi 0,4 m, eni 1,8 m, bo‘yi 3 m. piyozning hajm bir-ligi 1 m3 ga 560-580 kg mahsulot ketadi. Omborning, foydalanish koeffisienti 75%.
   
3. 
   vazifa. Tabiiy shamollatiladigan 1500 tonna kartoshkani xirmon usulida saqlashda doimiy ombor maydonini hisoblash. Xirmon balandligi 1,2 m, eni 3 m, uzunligi 8 m. Kartoshkaning hajm birligi - 1 m3 ga 650-700 kg mahsulot ketadi. Omborning foydalanish koeffisienti 85%.
   
4. 
   vazifa. 200 tonna qishki olma mevalarini sovutiladigan omborlarga uzoq muddat saqlash uchun joylashtirishda zarur bo‘ladigan yashiklar, tagliklar va ombor maydonini hisoblash. Bunda olma saqlanadigan №3 nomi bilan ataluvchi yashikning (1.2-rasm) sig‘imi 25 kg. Yashiklar taxlanadigan yashikning uzunligi 1,2 m, eni 0,8 m. Yashiklarni taxlash balandligi 3-4 m, ya’ni bitta taglika 16-20 dona yashik taxlanadi. Omborning foydalanish koeffisienti 85%.
   
5. 
   vazifa. Faol shamollatiladigan va sovutiladigan doimiy omborlarda 400 tonna qishki olma mevalarini uzoq muddat saqlash uchun zarur bo‘ladigan konteynerlar va ombor maydonini hisoblash. Bunda olma saqlanadigan konteynerning (1.3-rasm) sig‘imi 250 kg. Konteynerning uzunligi 0,9 m, eni 0,6 m. Konteynerlarni 2 qavat qilib taxlanadi. Omborning foydalanish koeffisienti 85%.
   
6. 
   vazifa. 300 tonna uzumni sovutiladigan omborlarga saqlash uchun joylashtirishda talab etiladigan yashiklar, tagliklar va ombor maydonini hisoblash. Bunda uzum saqlanadigan №1 nomi bilan ataluvchi yashikning sig‘imi 8 kg. Yashiklar taxlanadigan yashikning uzunligi 1,2 m, eni 0,8 m. Yashiklarni taxlash balandligi 3-4 m, ya’ni bitta taglika 16-20 dona yashik taxlanadi. Omborning foydalanish koeffisienti 85%.