Oʼzbekiston respublikаsi qishloq xoʼjаligi vаzirligi oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа’lim

I – BOB. 
UCH BO’LAKLI ITTIKANAK 
(
QARIQIZ
)
 – (
CHEREDA 
TREXRAZDELNAYA
) – BIDENS TRIPARTITA L. O’SIMLIGI HAQIDA. 
1.1 
Uch bo’lakli ittikanakning botanik tasnifi, geografik tarqalishi va 
dorivor maxsuloti. 
O’simlikning nomi
– Uch bo’lakli ittikanak (qariqiz) – (chereda 
trexrazdelnaya) 
– bidens tripartita L. Astradoshlar — Asteraceae 
(murakkabguldoshlar — Compositae) oilasiga kiradi. 
Bo’yi 15— 60 (baʼzan 100) sm ga yetadigan bir yillik o’t o’simlik. Uncha 
katta bo’lmagan, kuchli rivojlangan o’q ildizli. Poyasi tik o’suvchi, tuksiz yoki 
siyrak tukli bo’lib, asos qismidan boshlab qarama-qarshi shoxlangan. Barglari 
qarama-qarshi, toʼq yashil rangda, barg bandi qanotsimon shaklda, asoslari bilan 
birlashgan. Barg plastinkasi uzunligi 3-7 mm, eni 1-4 mm, cheti tishchasimon 
boʼlakli. Novdalar uchida joylashgan savatchalar tik turuvchi. Oʼrama bargi ikki 
qatorli, tashqi barglari yashil, choʼzinchoq; ichki barglari qoʼngʼir-sariq, ovalsimon, 
gullaridan kichikroq.
Gullari – Iyundan sentyabr oylarigacha gullaydi, naychasimon, savatchaga 
to’plangan, ikki jinsli, xira sariq.
Mevasi (urugʼlari) – avgust-sentyabr oylarida bir vaqtda pishmaydi, cho’zik, 
teskari tuxumsimon lista.
Geografik tarqalishi
– Ukraina, Belarus, Moldova, Boltik bo’yida, 
Rossiyada, Kavkaz, o’rta Osiyoda keng tarqalgan bo’lib, nam o’tloqlarda, 
botqoqliklarda, ariq bo’ylarida, begona o’t sifatida ekinlar orasida va boshqa 
yerlarda o’sadi. Maxsulot Ukraina, Belorus, Rossiyaning Ovrupo qism va Shimoliy 
Kavkazda tayyorlanadi. 

---

7 
Maxsulot tayyorlash
– o’simlik gullashi oldida va qisman gullaganida 15 sm 
gacha uzunlikda qilib yer ustki qismi (poyasining yukori qismi va yirik barglari) 
o’rib yoki qo’l bilan yulib olinadi. Soya yerda yoki qurntgichlarda 35 – 40 C da 
quritiladi.