O`zbekiston respublikasi qishloq va suv xo`jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti buxoro filiali

1. 

fazoviy  ma`lumotlar  bazalarning  aniqligi  to`g’risida  gap  ketganda 

ma`lumotlarning o`ziga xos aniqligi va ma`lumotlar bazaning aniqligini bir biridan 

ajratish lozim.   

2. 

ma`lumotlar  aniqligi    deb  hisoblangan  ko`rsatkichlarining  haqiqiy 

ko`rsatgichlarga  yaqinligi.  Fazoviy  ma`lumotlar  ko`pincha  umumlashtirilgan  va 

---

 

52 

shu  sababli  ularning  haqiqiy  ko`rsatkichlarini  aniqlash  oson  emas.  Amalietda 

ko`zatilgan yoki o`lchangan ko`rsatkichlar haqiqiy deb faraz qilinadi. Misol uchun, 

raqamli ma`lumotlarga ko`ra poligonning chegarasi uzunligini hisoblash vazifasida 

aniqlikni  tekshirish  maqsadida  ushbu  ko`rsatkich  man’ba`  xaritadagi  hisoblangan 

chegarasi bilan solishitiriladi. SHunday chegaralarni dalada tekshirish imkoni yo`q, 

chunki ular haqiqatda yuk. SHundan kelib chiqadi, ma`lumotlar bazaning aniqligi 

va  undagi  ma`lumotlar  asosida  hisoblangan  natijalar  aniqligi  bir  xil  emas.  Misol 

uchun,  joyning  raqamli  modeli  asosida  hisobalngan  yonbagri  qiyaligini  aniqligi 

ushbu modelning  balandliklarning aniqligiga teng emas va ko`zatishlar aniqligiga 

boglik  (aytaylik,  km,  m,  sm,  mm,  0,1  mm,  0,01  mm  va  x.k.).  SHuni  ko`rsatib 

o`tish  kerakki,  yuqori  aniqlikdagi  kuzatishlar  ishonchligi  katta  bo`lmasligi  ham 

mumkin.  

3. 

Geografiya  axborot  tizimning  hisoblash  aniqligi  katta  va  u  ma`lumotlar 

aniqligidan  yuqori  turadi.  Hamma  bor  fazoviy  ma`lumotlarining  aniqligi 

geografiya  axborot  tizimning  imkoniyatlariga  ko`ra  pastrok  turadi.  SHu  sababli 

kuyidagi savollar paydo bo`ladi:  

o 

Aniqlikni kanday qilib o`lchash mumkin?  

o 

Hatolarning taqsimlanishini qanday qilib ko`zatish mumkin? 

o 

Talab qilinadigan aniqlikni etarli va kerakli darajada qanday qilib ta`minlash 

mumkin? 

o 

Ma`lumotlarining sifatini nima bildiradi? 

Raqamli ma`lumotlarni aniqligini izoxlaydigan standartlar mavjud va ushbu 

standartlar ma`lumotlar sifatini bir necha tomondan izoxlaydilar:  

o 

Joylashish aniqligi  

o 

Atributlar aniqligini 

o 

Mantikaviy mosligini  

o 

To`likligini  

o 

YAratish jaraenlarini