O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jalik instituti

1.

       2.

       3.

         4.

 

Koeffisiyentning umumiy o‟zgarishi: 

 

Koeffisiyent o‟zgarishiga omillar ta‟siri: 

---

44 

 

1.Tovar-moddiy zaxiralar hajmi o‟zgarishining ta‟siri

: 

 

2.O‟z aylanma mablag‟lari hajmi o‟zgarishining ta‟siri

: 

 

3.Bankning qisqa muddatli kreditlari hajmi o‟zgarishining ta‟siri

: 

 

Omillar ta‟sirlarining yig‟indisi

 

mo‟tadil  moliyaviy barqarorlik koeffisiyentining 

o‟zgarishiga teng kelishi kerak: 

 

 

11.3.Xojalikning to’lovga qodirligini   tahlil qilish  

usuli 

Korxonaning  to‟lov  qodirligi  deganda  to‟lov  mablaglari  bilan  qisqa  muddatli 

majburiyatlarini to‟lay olish quvvati tushuniladi

.

 

To‟lov mablaglariga pul mablaglari, qimmatli qog‟ozlar, debitorlik karzlari, tovar-

moddiy zaxiralar kiradi. 

     Kiska muddatli majburiyatlariga kreditorlik qarzlari, qisqa muddatli kreditlar va 

qarzlar kiradi. 

Tahlilga kirishishdan oldin balans aktivi va passividagi moddalarni maxsus belgilari 

bo‟yicha guruhlarga bo‟lib olish zarur. 

Balans aktivlari pulga aylanish tezligi bo‟yicha quyidagi 4-ta guruhga bo‟linadi: 

A1 – eng yukori likvidli aktivlar.  Bu guruhga korxonaning barcha pul mablag‟lari va 

qisqa muddatli investisiyalari kiradi. 

A2  –  tez  realizasiya  etiladigan  aktivlar.Ushbu  guruhga  barcha  debitorlik  qarzlari 

kiritiladi. 

 A3  –  Sekinlik  bilan  realizasiya  etiladigan  aktivlar.Bu  guruhga  moddiy  ishlab 

chiqarish zaxiralari kiritiladi. 

 A4  –  qiyinchilik  bilan  realizasiya  etiladigan  aktivlar.Bu  guruhga  «Uzoq  muddatli 

aktivlar» kiritiladi. 

Balans  passivlari  «To‟lov  muddati  darajasi»  bo‟yicha  quyidagi  4-ta  guruhga 

bo‟linadi: 

P1 – Tezlikda to‟lanadigan majburiyatlar. Bu guruhga joriy kreditorlik qarzlari bilan 

o‟z  vaqtida  qaytarilmagan  bank  ssudalari  kiradi.  Joriy  kreditorlik  qarzlari  jami 

kreditorlik  qarzlaridan  Vazirlar  Mahkamasining  qarorlari  bilan  to‟lov  muddati 

uzaytirilgan kreditorlik qarzlarini chegirib tashlash orqali aniqlanadi. 

P2 – Qisqa muddatli passivlar. Ushbu guruhga muddatida qaytarilmagan ssudalardan 

tashqari  qisqa  muddatli  kreditlar  va  qisqa  muddatli  qarzlar  kiradi.  Bularning  hajmini 

---

45 

 

aniqlash  uchun  qisqa  muddatli  kreditlar  va  qarzlar  summasidan  Vazirlar 

Mahkamasining  qarorlari  bilan  to‟lov  muddati  o‟zaytirilgan  ssuda  qarzlari  summasini 

chegirib tashlash kerak.  

P3  –  Uzoq  muddatli  passivlar.Ushbu  guruhga  uzoq  muddatli  kreditlar  va  uzoq 

muddatli qarzlar kiradi. 

P4 – Doimiy passivlar.  

Bu  guruhga  balans  passivining  1-bo‟limidagi  barcha 

moddalar kiritiladi 

To‟lovga qodirlik ko‟rsatkichlar uch turga bo‟linadi.  

To‟lovga qodirlik koeffisiyentlarini hisoblash tartibi 

Koeffisiyentlar nomi 

Koeffisiyentlarni 

hisoblash usuli 

Ko‟rsatkichlarning nomi 

1.Mutlaq to‟lovga 

qodirlik koeffisiyenti  

 

A1-Pul mablag‟lari va qisqa 

muddatli investisiyalar 

 P1-Joriy kreditorlik qarzlari. 

P2-Qisqa muddatli passivlar  

2.Oralik to‟lovga 

qodirlik koeffisiyenti 

 

A2-Debitorlik qarzlari 

3.Joriy to‟lovga 

qodirlik koeffisiyenti 

 

A3-Sekinlik  bilan  realizasiya 

etiladigan aktivlar