O’zbekiston respublikasi QishloQ va suv xo’jaligi vazirligi Samarqand qishloq xo’jalik instituti

6.1. Xom –ashyo xarajatlari.

BMIning topshirig’iga asosan men quvvati smenada 25 ming shartli banka bo’lgan sabzavotlarni qayta ishlab tayyor mahsulot chiqaruvchi tizimni loyihalashim kerak: Tizim bir mavsumda 9 oy ishlaydi, bir oyda 30 kun bo’lganligi uchun 30*9=270 kun ishlaydi. Bir kunda 3 smenada faoliyat ko’rsatilsa: 270*3=810 smena bo’ladi.

Demak, kichik korxona 270 kun davomida 810 smenada 810 * 25 = 20250 ming shartli banka ishlab chiqariladi.

Yuqoridagi ma’lumotlarga asoslanib tizimning asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlarini hisoblaymiz:

6.2. Korxonaning daromadi.

Korxona bir mavsumda 20250 ming shartli banka mahsulot ishlab chiqaradi. 1 shartli banka mahsulotni shartnoma asosida 1000 sumda sotsak:

20250 * 100 =2025000 ming sumlik daromad qoladi.

6.3. Korxonaning xarajatlarini hisoblab topamiz:

Berilgan resepturasiga asosan 1000 shartli banka mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflanadigan xom – ashyo va materiallar sarfini quyidagicha : 270 kg sabzavot ketadi.

Bir mavsumda:

20250* 270=5467500kg = 5467,5 tonna sabzavot kerak bo’ladi:

1 kg sabzavotni 600 sumdan olsak: 1 tonnasi:

600*1000= 600000 sum bo’ladi.

Mavsumda:

5467,5 * 600000 = 3280500000 sum,= 3280500 ming sum sarflanadi.

Korxonani ishlatish uchun, mehnat xarajatlari uchun va boshqa xarajatlar uchun 4000000 mingsum sarflanadi deb hisoblaymiz va korxonaning asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlarini aniqlaymiz:

Y uqoridagi hisoblashlardan olingan natijalar:

Korxona daromadi:

D = 20250000 ming sum.

Korxona xarajatlari,(tannarxi):

T = 3280500 + 4000000 = 7280500 ming sum.

6.4. Korxonaning foydasini aniqlash uchun daromaddan xarajatni ayirib tashlaymiz:

F=D-T= 20250000-7280500= 12969500 ming sumni tashkil qiladi.

6.5. Korxonaning rentabellik darajasini aniqlash uchun olingan foydani tannarxga bo’lamiz va 100 ga ko’paytiramiz:

R_d = = * 100 = 12969500/7280500* 100 = 178,1 %

6.6. Korxonaning mablag’larini xarajatlarni qoplash muddatini topamiz, buning uchun qilingan xarajatlarni foydaga bo’lamiz:

Q_m = = 7280500/ 12969500 = 0,56 1 yil.

Olingan natijalar asosida loyihalanayotgan tizim bo’yicha ishlaydigan kichik korxonaning asosiy iqtisodi ko’rsatkichlarini jadvalini tuzamiz:

T/r	Ko’rsatkich nomi	O’lchov birligi	Miqdori
1	Korxonaning daromadi	Ming sum	20250000
2	Xom –ashyo tannarxi	Ming sum	7280500
3	Korxonaning foydasi	Ming sum	12969500
4	Rentabellik darajasi	%	178,1
5	Korxona mablag’larini qoplash muddati	yil	1,0