O„zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori

O„zbekiston Respublikasi Prezidentining “O„zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi
faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi qaroriga
ShARH
Uzluksiz ta’lim tizimining tarkibiy qismi hisoblangan maktabgacha ta’lim, umumiy o„rta ta’lim, maktabdan tashqari ta’lim hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirishni takomillashtirish bo„yicha maqsadli chora-tadbirlar amalga oshirildi.
Kuzatishlar xulosasiga ko„ra, Xalq ta’limi vazirligining davlat boshqaruvi va mahalliy hokimiyat organlari bilan hamkorlikdagi faoliyati aksariyat hollarda maktab ta’limini rivojlantirish bilan cheklanib qolmoqda.
Shu nuqtai nazardan bugungi kunda maktabgacha ta’lim muassasalari faoliyatini tubdan yaxshilash, maktabgacha yoshdagi bolalar qamrovini oshirish, ilg„or xorijiy tajribani o„rgangan holda, har jihatdan zamonaviy tizim yaratish masalasi dolzarbligicha qolmoqda.
Bolalarning qiziqish va intilishini hisobga olgan holda, ularga maktabgacha bo„lgan davrda har tomonlama puxta ta’lim-tarbiya berish, dunyoqarashini kengaytirish, mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantirish, qalbi va ongiga milliy va umuminsoniy qadriyatlarni singdirib borish orqali ularni ona Vatanga muhabbat ruhida kamol toptirish masalasi davr talabidan ortda qolayotgani sababli maktabgacha ta’limning boshqaruv tizimi qayta ko„rib chiqishni taqozo etmoqda.
Farzandlarimizning maktabda qanday o„qishi, yuksak maqsadlar bilan kamol topishi ko„p jihatdan maktabgacha ta’lim muassasasidagi tarbiyaga bog„liq. Ilmiy kuzatishlar va tadqiqotlar shuni ko„rsatadiki, inson umri davomida oladigan barcha axborotning 70 foizini 5 yoshgacha bo„lgan davrda olishi aynan bola shaxsining rivojlanishida maktabgacha ta’limning o„rni nechog„li muhimligidan dalolat beradi.
O„zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan 2017-yil 16-avgust kuni o„tkazilgan yig„ilishda berilgan topshiriqlar ijrosini so„zsiz ta’minlash, maktabgacha ta’lim tizimini tarkibiy jihatdan tubdan isloh qilish, tizimning boshqaruv tuzilmasini tashkil etish, maktabgacha ta’lim muassasalariga 5-6 yoshli bolalarni 100 foiz qamrab olish choralarini belgilash maqsadida O„zbekiston Respublikasi Prezidentining “O„zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi.
Maktabgacha ta’lim tizimini isloh qilishdagi mavjud muammolarni bartaraf etish maqsadida qarorda quyidagi keng ko„lamli tadbirlarni amalga oshirish ko„zda tutilgan:
maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirishga qaratilgan yagona davlat siyosatini amalga oshirish, maktabgacha ta’limni har tomonlama rivojlantirish, tarbiyalanuvchilarning bilimi va ma’naviy-axloqiy darajasini yanada yuksaltirish;
“Ta’lim to‘g‘risida”gi O„zbekiston Respublikasi qonunini maktabgacha ta’lim qismi bo„yicha amalga oshirishga doir qonun hujjatlarini takomillashtirish yuzasidan takliflar ishlab chiqish va ularga rioya etilishini nazorat qilish;
maktabgacha ta’limga qo„yiladigan davlat talablariga muvofiq maktabgacha ta’lim muassasalari faoliyatini muvofiqlashtirish hamda metodik rahbarlik qilish;
o„quv-tarbiya jarayoniga o„qitishning zamonaviy ilg„or shakllarini, yangi pedagogik va axborot texnologiyalarini, ta’lim-tarbiyaning samarali shakl va usullarini joriy etish;




maktabgacha ta’lim muassasalarida yosh bolalarni milliy va umuminsoniy qadriyatlar, insonparvarlik va yuksak ma’naviyat ruhida tarbiyalash, ularning qalbi va ongiga mustaqillik, milliy o„zlikni anglash g„oyalarini yanada chuqur singdirish, “ommaviy madaniyat” ko„rinishidagi yot g„oyalarga qarshi immunitetini mustahkamlashga yo„naltirilgan tadbirlarni amalga oshirish;
maktabgacha ta’lim muassasalarining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash va ularning faoliyati samaradorligini oshirish;
pedagog va rahbar xodimlarning malakasini oshirish jarayonini samarali tashkil etish, bunda zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalaridan, xorijiy mamlakatlarning ilg„or tajribasidan foydalanish, ta’lim muassasalarini yuqori malakali, zamonaviy bilimga ega kadrlar bilan ta’minlash;
mazmun va sifat jihatidan zamonaviy talablarga javob beradigan, ilg„or pedagogik texnologiyalarni qo„llagan holda o„quv va o„quv-metodik adabiyotlarning yangi avlodini yaratish va nashr etilishini tashkil etish;
maktabgacha ta’lim muassasalarida davlat talablari bajarilishining tizimli monitoringini olib borish;
xalqaro aloqalarni kengaytirish hamda mustahkamlash, mamlakatimizning ta’lim sohasida erishgan yutuqlarini konferensiyalar, ko„rgazmalar va boshqa tadbirlar orqali xalqaro darajada keng targ„ib qilish, xalq ta’limi tizimiga xorijiy investitsiyalar va grantlarni jalb etish;
nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalari tarmog„ini rivojlantirish, ular o„rtasida sog„lom raqobatni shakllantirish hamda ta’lim xizmatlari turlarini ko„paytirish.
Qaror bilan belgilangan vazifalarning amalga oshirilishi natijasida:
maktabgacha ta’lim tizimi va uni rivojlantirish uchun alohida e’tibor qaratilib, eng ilg„or xorijiy tajribalar asosida har jihatdan zamonaviy tizim yaratiladi;
maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirishga qaratilgan yagona davlat siyosatini amalga oshirish orqali maktabgacha ta’lim har tomonlama rivojlantirilib, tarbiyalanuvchilarning bilimi va ma’naviy-axloqiy darajasi yanada yuksaltiriladi;
o„quv-tarbiya jarayoniga o„qitishning zamonaviy ilg„or shakllari, yangi pedagogik va axborot texnologiyalari, ta’lim-tarbiyaning samarali shakl va usullari joriy etiladi;
bolalarni maktabga tayyorlashning muqobil shakli bo„lgan qisqa muddatli guruhlar tarmog„i kengaytiriladi; maktabgacha ta’lim muassasalarining moddiy-texnika bazasi yaxshilanadi;
nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalari tarmog„i rivojlantirilib, ular o„rtasida sog„lom raqobatni shakllantirish orqali ta’lim xizmatlarining turlari ko„paytiriladi;
bo„sh turgan va foydalanilmayotgan davlat bino va inshootlaridan samarali foydalanishga erishiladi;
5-6 yoshli bolalarni maktabgacha ta’limga 100 foiz qamrab olish imkoniyati yaratiladi
Mavzu: Maktabgacha talim tashkilotlari ustidan rahbarlik qilishning yaxshi formalarini aniqlash va targib qilish.
|Mundarija: I bob. Ozbekiston Respublikasi maktabgacha talim vazirligi va maktabgacha talim




bolimlarining maktabgacha talimga rahbarlik 1.1. Maktabgacha talim tizimi boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora tadbirlari togrisida 5198-sonli Prezident farmoni 1.2 Maktabgacha talim vazirligi tomonidan maktabgacha talim tizimiga rahbarlikning oziga xos jihatlari II bob. Maktabgacha talim bolimining Maktabgacha talim tashkilotlari ustidan rahbarliginining tashkiliy texnonlogik jihatlarining amaliy ifodasi 2.1. Maktabgacha talim tashkilotlarining ustidan rahbarlik qilishning asosiy boshqaruv formalarini aniqlash 2.2. Maktabgacha talim tashkilotlari mudirasining talim tarbiya va metodik ishlarga rahbarligini amaliy organish Xulosa va tavsiyalar Foydalanilgan adabiyotlar Ilovalar
| Kirish Mavzuning dolzarbligi: Mustaqillik yillarida respublikada talim tarbiya tizimi va barkamol avlodni tarbiyalash davlat siyosatining asosiy ustuvor yonalishlari darajasiga kotarildi. Biroq otkazilgan tahlillar maktabgacha talim sohasida olib borilayotgan ishlarning yetarli darajada emasligini korsatmoqda. Davlat maktabgacha talim muassasalarida faoliyat yuritayotgan pedagog kadrlarning aksariyati orta maxsus malumotga ega bolib, bolalarni maktab talimiga talab darajasida tayyorlash imkonini bermaydi. Bundan tashqari maktabgacha talim muassasalaridagi talim jarayonining sifati va samaradorligini baholash zamon talablariga javob berma edi. Bunday muammolarni hal etish yuzasidan koplab islohotlar amalga oshirilmoqda. Kurs ishining maqsadi : Maktabgacha talim tashkilotlari ustidan rahbarlik qilishning eng yaxshi formalarini aniqlash yuzasidan maktabgacha talim bolimi va maktabgacha talim tashkilotining ish faoliyati bilan tanishib chiqish va organish.
| Kurs ishining vazifalari: Mavzuga oid ilmiy, oquv va badiiy manbalarni organish Pedagogik tajriba uchun vositalar tanlash Tajribani tashkil etish va olib boorish Olingan natijalar tahlilini amalga oshirish va tegishli tavsiyalar berish Kurs ishini talab darajasida jihozlash va rasmiylashtirish. Kurs ishining obyekti : maktabgacha talim tashkilotlari ustidan rahbarlik qilishning yaxshi formalarini aniqlash va targib etishni organish jarayoni Kurs ishining predmeti: maktabgacha talim tashkilotlari ustidan rahbarlik qilishning yaxshi formalarini aniqlash va targib etishni nazariy va amaliy jihatdan organish. Kurs ishining metodlari: kuzatish, tajriba, suhbat Kurs ishining ilmiy amaliy ahamiyati: ushbu kurs ishidan maktabgacha talim yonalishi talabalari ozlarining mustaqil va kurs ishlarini tayyorlashda ilmiy va amaliy manba sifatida foydalanishlari mumkin.
| I bob. Ozbekiston Respublikasi maktabgacha talim vazirligi va maktabgacha talim bolimlarining maktabgacha talimga rahbarlik 1.1. Maktabgacha talim tizimi boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora tadbirlari togrisida 5198-sonli Prezident farmoni I bob. Ozbekiston Respublikasi maktabgacha talim vazirligi va maktabgacha talim bolimlarining maktabgacha talimga rahbarlik 1.1. Maktabgacha talim tizimi boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora tadbirlari togrisida 5198-sonli Prezident farmoni Maktabgacha talim sohasi uzluksiz talim tizimining birlamchi bogini hisoblanib, u har tomonlama soglom va barkamol bola shaxsini tarbiyalash va maktabga tayyorlashda goyat muhim ahamiyat kasb etadi. Maktabgacha talim sohasini rivojlantirish maqsadida 2017-yil 30-sentabrda Ozbekiston respublikasi Prezidentining Maktabgacha talim tizimini boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari togrisida 5198-onli farmoni qabul qilindi.
7 Mazkur farmon maktabgacha talim tizimini yanada takomillashtirish samarali davlat boshqaruvi tizimini yaratish, maktabgacha talim muassasalari davlat va nodavlat tarmogini kengaytirish, moddiy texnik bazasini mustahkamlash, ularni malakali pedagog kadrlar bilan taminlash, maktabgacha talim muassasalariga bolalarni qamrab olish ni keski oshirish, talim -tarbiya jarayonlariga zamonaviy talim dasturlari va texnologiyalarini tatbiq etish orqali bolalarni har tomonlama intellectual, manaviy- estetik, jismoniy rivojlantirish hamda ularni maktabga tayyorlash sifatini tubdan yaxshilash maqsadida: Ozbekiston respublikasi maktabgacha talim vazirligi, qoraqalpogiston respublikasi, maktabgacha talim vazirligi, Toshkent shahar maktabgacha talim bosh bosharmasi, viloyatlar maktabgacha talim boshqarmalari hamda ularning tuman ( shahar ) lardagi bolimlari tashkil etildi. Mazkur farmon maktabgacha talim tizimini




yanada takomillashtirish samarali davlat boshqaruvi tizimini yaratish, maktabgacha talim muassasalari davlat va nodavlat tarmogini kengaytirish, moddiy texnik bazasini mustahkamlash, ularni malakali pedagog kadrlar bilan taminlash, maktabgacha talim muassasalariga bolalarni qamrab olish ni keski oshirish, talim -tarbiya jarayonlariga zamonaviy talim dasturlari va texnologiyalarini tatbiq etish orqali bolalarni har tomonlama intellectual, manaviy- estetik, jismoniy rivojlantirish hamda ularni maktabga tayyorlash sifatini tubdan yaxshilash maqsadida: Ozbekiston respublikasi maktabgacha talim vazirligi, qoraqalpogiston respublikasi, maktabgacha talim vazirligi, Toshkent shahar maktabgacha talim bosh bosharmasi, viloyatlar maktabgacha talim boshqarmalari hamda ularning tuman ( shahar ) lardagi bolimlari tashkil etildi.
| Quyidagilar Ozbekiston respublikasi maktabgacha talim vazirligining asosiy vazifalari va faoliyati yonalishlari etib belgilandi: Birinchidan, maktabgacha talim sohasida yagona davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish: Ikkinchidan, ilgor xorijiy tajribani hisobga olgan holda maktabgacha yoshdagi bolalarni har tomonlama intellectual, axloqiy, estetik va jismoniy rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratish. Uchinchidan,respublika davlat va nodavlat maktabgacha talim muassasalari orasida soglom raqobat muhitini yaratish hisobiga barcha bolalarning maktabgacha talim muassasalariga bosqichma- bosqich qamrab olinishini taminlash.
9 Respublika hududlarida 50, 70, 100,120 va 150 oringa moljallangan davlat va nodavlat maktabgacha talim muassasalarini qoshimcha barpo etish orqali bolalarni maktabgacha talim tarbiya berishning muqobil turlarini amaliyotga joriy etishga qaratilgan.
1.2 Maktabgacha talim vazirligi tomonidan maktabgacha talim tizimiga rahbarlikning oziga xos jihatlari Ozbekiston respublikasi Prezidentining Ozbekiston Respublikasi Maktabgacha talim vazirligi faoliyatini tashkil etish togrisida gi 2017-yil 30-sentyabrdagi PQ-3305-son qaroriga muvofiq Maktabgacha talim vazirligi tashkil etildi. Vazirlik maktabgacha talim sohasida davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun javob beradigan vakolatli davlat boshqaruvi organi hisoblanadi. Vazirlik oz faoliyatini Ozbekiston Respublikasi Prezidentining Maktabgacha talim tizimini tubdan takomillashtirishtirish chora- tadbirlari togrisida gi 2017-yil 30-sentyabrdagi son farmoniga va Ozbekiston Respublikasi Prezidentining Ozbekiston Respublikasi Maktabgacha talim vazirligi faoliyatini tashkil etish togrisida gi 2017-yil 30- sentyabrdagi PQ_3305- son qaroriga muvofiq amalga oshiradi.
Quyidagi vazirlik asosiy vazifalari hisoblanadi: Maktabgacha talim sohasida yagona davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish Maktabgacha yoshdagi bolalarni har tomonlama intellectual, axloqiy, estetik va jismoniy kamol toptirish uchun shart-sharoitlar yaratish, Bolalarni maktabgacha talim bilan bosqichma-bosqich toliq qamrab olishni taminlash:
II bob. Maktabgacha talim bolimining Maktabgacha talim tashkilotlari ustidan rahbarliginining tashkiliy texnonlogik jihatlarining amaliy ifodasi 2.1. Maktabgacha talim tashkilotlarining ustidan rahbarlik qilishning asosiy boshqaruv formalarini aniqlash
14 / Maktabgacha talim tashkilotlarining ustidan rahbarlik qilishning asosiy boshqaruv formalari quyidagi turlarga bolinadi: Demokratik rahbar Boshqarish funksiyalarini jamoa fikri bilan hisoblashib amalga oshiradi: Ish faoliyatini yuritishga xodimlarni jalb qiladi; Ularni bildirgan fikriga quloq soladi / Avtoritar rahbar Buyruq chiqarish, qaror qabul qilish, xodimlarga jazo berish yoki ragbatlantirishda jamoa fikrini hisobga olmaydi; Ozini jamoadan uzoq tutadi,jamoa azolarini bevosita muloqotda bolishini chegaralab




qoyadi Ozining noorin xarakatlarining tanqid qilinishga chiday olmaydi / Liberal rahbar Irodasiz, tashabbussiz boladi Oz zimmasiga masuliyat olishni yoqtirmaydi Ishini oz holiga tashla qoyadi Ozini haddan tashqari ehtiyot qiladi.
2.2. Maktabgacha talim tashkilotlari mudirasining talim tarbiya va metodik ishlarga rahbarligini amaliy organish Men ushbu kurs ishi yuzasidan olib borgan tajribani 20-sonli Maktabgacha talim tashkilotida otkazdim. Mazkur maktabgacha talim muassasasi mudirasi bilan tanishdim va uning ish faoliyati yani mudiraning talim tarbiya va metodik ishlarni qanday tashkil etishni va nazorat qilishini kuzatdim va maktabgacha talim tashkilotidagi barcha ishlari yuzasidan hujjatlarini korib tanishib chiqdim. 20-sonli MTT mudirasi Safarova Gulchehra opa har kuni MTT dagi har bir guruhga kirib tarbiyachining faoliyatini qanday tashkil etishini uning pedagogik mahoratini kuzatadilar va tarbiyachining yol qoygan xato va kamchiliklarni tuzatadilar. Men ushbu kurs ishi yuzasidan olib borgan tajribani 20-sonli Maktabgacha talim tashkilotida otkazdim. Mazkur maktabgacha talim muassasasi mudirasi bilan tanishdim va uning ish faoliyati yani mudiraning talim tarbiya va metodik ishlarni qanday tashkil etishni va nazorat qilishini kuzatdim va maktabgacha talim tashkilotidagi barcha ishlari yuzasidan hujjatlarini korib tanishib chiqdim. 20-sonli MTT mudirasi Safarova Gulchehra opa har kuni MTT dagi har bir guruhga kirib tarbiyachining faoliyatini qanday tashkil etishini uning pedagogik mahoratini kuzatadilar va tarbiyachining yol qoygan xato va kamchiliklarni tuzatadilar. Shuningdek, bolalarning soglom ovqatlanishini tashkil etish maqsadida MTT dagi oshpazlar ishini ham kuzatib chiqadilar. Bundan tashqari bolalarning ota- onalari bilan ham suhbatlashib, ularning shikoyatlarini tinglab rahbar sifatida oqilona yechim topib,ularning muammolarini hal etadilar. Rahbarlik-bu shaxsning oziga biriktirilgan muassasani maqsadli boshqarishga bolgan javobgarligidir-deydi ozlarning vazifalari haqida Gulchehra opa.
Xulosa Xulosa ornida shuni aytish mumkinki, nafaqat MTT ustidan rahbarlikmqilishning turli xil uslublari formalrini yuqoridagi boblarda qayd etib otdik. Jumladan, demokratik, avtoritar va liberal rahbar toifalarini misol keltirish mumkin. Qayd etilgan rahbarlik uslublari sof holda uchramaydi. Hayotda har bir rahbarning ish uslubi har xil boladi, lekin yuqoridagi 3 uslubdan biri yaqqolroq sezilib turadi. Rahbar turli xil xodimga nisbatan rahbarlikning ijobiy tomonlaridan foydalanishi kerak


Maktabgacha ta'lim tushunchasi
Maktabgacha ta'lim uzluksiz ta'limning boshlang'ich qismi hisoblanadi. U bolaning sog’lom va rivojlangan shaxs bo’lib shakllanishini ta'minlab, o’qishga bo'lgan ishtiyoqini uyg’otib, tizimli o’qitishga tayyorlab boradi. 6-7 yoshgacha bo’lgan maktabgacha ta'lim davlat va nodavlat bolalar maktabgacha ta'lim muassasalarida va oilada amalga oshiriladi. Maktabgacha ta'limning maqsadi - bolalarni maktabdagi o’qishga tayyorlash, bolani sog’lom, rivojlangan, mustaqil shaxs bo’lib shakllantirish, qobiliyatlarini ochib berish, o’qishga, tizimli ta'limga bo’lgan ishtiyoqini tarbiyalashdir.
Maktabgacha ta'lim muassasasida bolalarning hayoti va sog’lig’ini muhofaza qilish maktabgacha ta'lim muassasasi hamda shtatdagi tibbiyot xodimlari, shuningdek maktabgacha ta'lim muassasasiga biriktirilgan sog’liqni saqlash organlarining tibbiyot xodimlari tomonidan amalga oshiriladi.
Maktabgacha ta'lim muassasasida bolalarning hayoti va sog’lig’ini muhofaza qilishni tashkil etish tartibi va qoidalari, maktabgacha ta'lim muassasasiga bolalarni olib kelish va olib ketish qoidalari, maktabgacha ta'lim muassasasi binolarida xavfsizlikni tashkil etishga oid talablar, maktabgacha ta'lim muassasasida yong’in xavfsizligini tashkil etishga oid talablar, hudud xavfsizligiga bo’lgan talablar “Maktabgacha ta'lim muassasalarida bolalarning hayoti va sog’lig’ini muhofaza qilishni tashkil etish tartibi to’g’risida


Nizom” bilan tartibga solinadi.

Maktabgacha talim tizimi

Maktabgacha ta’lim muassasalari - O’zbekiston Respublikasidagi ta'lim muassalarining turi bo’lib, turli yo’nalishdagi maktabgacha bo’lgan davrdagi umumta'lim dasturlarini amalga oshiradi. Maktabgacha ta'lim muassasalari 2 yoshdan 7 yoshgacha bo’lgan bolalarni tarbiyalashni, o’qitishni, nazorat qilishni, parvarishlashni va sog’lomlashtirishni ta'minlaydi.





Ta’lim


Maktabgacha ta'lim muassasasini tashkil etish tartibi, faoliyatini tashkil etish va butlash, hamda maktabgacha ta'lim muassasasining mol-mulki va pul mablag’lari, javobgarligi, boshqaruvi va ta'lim jarayoni qatnashchilari to’g’risidagi kerakli ma'lumotlarni “O’zbekiston Respublikasida davlat maktabgacha ta'lim muassasasi to’g’risida Nizom” dan olishinigiz mumkin.