O’zbekiston respublikasi oriental universiteti nodavlat ta’lim muassasasi filologiya fakulteti filologiya va fanlari o’qitilish (arab tili) yo’nalishi o’rganilayotgan mamlakatlar

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI ORIENTAL UNIVERSITETI NODAVLAT TA’LIM MUASSASASI FILOLOGIYA FAKULTETI FILOLOGIYA VA FANLARI O’QITILISH (ARAB TILI) YO’NALISHI O’RGANILAYOTGAN MAMLAKATLAR FANIDAN MUSTAQIL ISH

MAVZU: ARAB OG’ZAKI IJODI. ERTAK

TAYYORLADI: FA-2-5
Abdumutalibova Madinabonu
QABUL QILDI: Bobojonov Islombek

Qur’on arab yozuvining birinchi yirik yodgorligiga aylandi. Qur’onning taʼsiri keyingi barcha arab adabiyotlarida seziladi. Ilk islom davrining atoqli shoirlari Kaab ibn Zuhayr (? — 662),Hasan ibn Sobit (?- 674),Abu Zuayb al-Biga al-Jadiy (?-699).Umaviylar saroyida shoirlar al-Axtal (640-710), al-Farazdaq (641-732), Jarir (653-733) sheʼrlar yaratdilar. Bu davr sheʼriyatida yangi hodisalar Arab xalifaligining yirik shahar markazlari aristokratik muhitida kuzatilib, bu yerda ishq lirikasi kichik sheʼrlar tarzida rivojlangan. Bu janrning koʻzga koʻringan namoyandalari Makkalik Umar ibn Abu Robiya(641-712/718), [[|ar]] (الأحوص) ) Madinadan, Damashq xalifasi Valid II .

Jinoyat detektivining eng qadimgi namunasi Shehrazade tomonidan"Ming bir kecha"da hikoya qilingan"Uch olma"ertaki edi. Bu ertakda baliqchi Dajla daryosi yaqinida qulflangan ogʻir sandiqni topib, uni Abbosiylar xalifasi Horun ar-Rashidga sotadi, soʻng u sandiqni ochib, ichidan boʻlaklarga boʻlingan yosh ayolning jasadini topadi. Horun o‘zining vaziri Jaʼfar ibn Yahyoga uch kun ichida jinoyatni ochishni va qotilni topishni yoki topshiriqni bajarmasa, qatl qilinishini buyuradi. Shovqin hikoya davomida sodir boʻladigan bir nechta syujetli burilishlar orqali hosil boʻladi. Shunday qilib, uni detektiv fantastika arxetipi deb hisoblash mumkin

Muvashshoh va zajal janrlari XIII-asrda Misr va Suriyada tarqalgan. So‘fiy shoirlar xalq tiliga yaqin tilda yozishga intildilar(XIII asr) Misrda soya teatri uchun mashhur pyesalar yozilgan. XIII—XV asrlarda va undan keyingi davrda sira janridagi oʻziga xos xalq asarlari (lit.-"tarjimai hol"), yaʼni ritsarlik romanlari deb tasniflangan tarixiy va fantastik shaxslar va voqealar bilan bogʻliq qahramonlik va sevgi hikoyalari haqidagi hikoyalar tsikllari. Eng muhim ota-onalar: VI asrda yashagan shoir jangchi,Antar va uning suyukli Abla haqida,Mamluk sultoni Baybars haqida,Banu Hilol qabilasining Misr va Shimoliy Afrikaga koʻchishi haqida. " Ming bir kecha „ ertaklar to‘plami xalq og‘zaki ijodining bir turiga mansub bo‘lib, u folklor va adabiy materiallar bilan bir qatorda Umar ibn an-Numon haqidagi siralarni ham to‘liq qamrab olgan.