Ozbekiston respublikasi oliy va

Ishning mqsadi: Bufer aralashmalarning bir necha xossalarini o’rganish.
Kerakli asbob va reaktivlar: Probirkalar uchun shtativ; 7 ta probirka, 2 ml li 2 ta graduirlangan pipetkalar; 0,1 N va 1 N CH₃COOH eritmalari; 0,1 N va 1 N CH₃COONa eritmalari, 0,1 N va 0,01 N HCl va NaOH eritmalari; fiziologik eritma (0,9% NaCl); universal indikator, metiloranj, universal indikator uchun rangli jadval.
Ishning borishi. Bufer aralashmalarni tayyorlash.
Tajriba. 7 ta bir xil probirkaga graduirlangan pipetka yoki byuretka yordamida jadvalda ko’rsatilgan miqdorda 0,1 N sirka kislota va 0,1 N natriy atsetat quyiladi. Probirkadagi eritmalar aralashtirilib ulardan har biriga 3 tomchidan universal indikator qo’shiladi va yana chayqatiladi.

	Probirkalar №
	1	2	3	4	5	6	7
Kislota miqdori, ml ………	9,8	9	8	5	3	1,5	0,2
Tuz miqdori, ml ………….	0,2	1	2	5	7	8,5	9,8
Tajribada topilgan pH ……
Hisoblab topilgan pH …….

Eritmalar turli ranglarga bo’yaladi. Ularni universal indikator rangli jadvali bilan taqqoslab har bir probirkadagi aralashmaning pH qiymati topiladi va bu qiymatlar yozib olinadi. Barcha eritmalarning pH qiymati hisoblab topiladi va ular tajribada topilgani bilan taqqoslanadi. pH qiymati quyidagi tenglama bo’yicha hisoblanadi:

pH =  lg [H⁺]


Bufer aralashmalarni suyultirish
Tajriba. Yuqoridagi tajribada beshinchi probirkadagi nisbatda tuz va kislotalar eritmasidan olib, 3 ta kolbaga 10 ml dan bufer eritma tayyorlanadi.
Birinchi kolbadagi eritma distillangan suv bilan 2 marta, ikkinchi kolbadagisi esa 3 marta suyultiriladi. Uchinchi kolbadagi eritma suyultirilmaydi. Har bir eritmadan 10 ml dan olinadi va ularning har biriga 3 tomchidan universal indikator qo’shiladi. Uchta eritmaning rangi ham bir xil bo’ladi, demak, suyultirilganda pH qiymati o’zgarmaydi.


Kislota va ishqorlarning ta’siri
Tajriba. Oldingi tajriba(bufer eritmalar tayyolash)dagi pH qiymati kattaroq bo’lgan eritma tutgan probirka olinadi va tomchilatib 0,1 N xlorid kislota eritmasi qo’shiladi. Aralashma rangi amalda o’zgarmaydi.
pH qiymati kichikroq bo’lgan eritma tutgan probirkaga tomchilatib 0,1 N NaOH eritmasidan qo’shiladi. Amalda eritma rangi o’zgarmaydi. Demak, ikkala holatda ham pH qiymati o’zgarmaydi.