O‘zbekiston respublikasi oliy va

Фойда олмайдиган ташкилотлар. Бозор шароитида бундай турдаги ташкилотларга 
фойда олиш мақсадида ҳаракат қилмайдиган касаба уюшмалари, клублар, масчитлар, 
касалхона, коллежлар, хайрия жамиятлари ва бошқалар киради. 
Кооперативлар. Кооперативлар ѝз аъзоларининг ресурсларини фойда олиш 
мақсадида бирлаштириш асосида вужудга келади. 
Назорат учун саволлар: 
1. 
Фирманинг моҳиятини тушунтириб беринг. 
2. 
Тадбиркорлик фирмаларининг асосий шаклларини тушунтириб беринг. 
3. 
Акционерлик жамиятларини тушунтириб беринг. 
4. 
Дават корхонлари нима. 
5. 
Кооперативлар нима? 
 7-МАВЗУ: ИШЛАБ ЧИҚАРИШ НАЗАРИЯСИ. ИШЛАБ ЧИҚАРИШ 
ҲАРАЖАТЛАРИ 

---

517 
 
Дарс мақсади: Ишлаб чиқариш жараѐни, ишлаб чиқариш технологияси, ишлаб чиариш 
омиллари ва уларнинг ѝзаро боғлиқлигини талабаларга тушунтириш. Бозор иқтисодиѐти 
шароитида корхонада ишлаб чиқариш ҳаражатлари ва уларнинг моҳиятини талабаларга 
ѐритиб бериш, кѝникма ва малакалар ҳосил қилиш. 
Таянч сўз ва иборалар: ишлаб чиқариш, изокванта, чекли маҳсулот, изокоста, 
оптималлик шарти. қисқа ва ѝзоқ муддатли оралиқ, ҳаражатлар, қайтарилмайдиган 
ҳаражатлар, иқтисодий ҳаражатлар, ялпи ҳаражатлар. 
Асосий саволлар: 
7. 
Ишлаб чиқариш тушунчаси ва ишлаб чиқариш функцияси. 
8. 
Изокванталар. Изокоста. 
9. 
Фирманинг қисқа ва узоқ муддатли оралиқдаги фаолияти. 
10. 
Фирмаларда ҳаражатлар, ишлаб чиқариш ва фойда. 
 
1. Ишлаб чиқариш тушунчаси ва ишлаб чиқариш функцияси 
Ишлаб чиқариш - корхоналарнинг асосий фаолият тури бѝлиб, бу жараѐн чекланган 
ресурслардан фойдаланган ҳолда амалга оширилади. Ишлаб чикариладиган маҳсулот 
миқдори, ушбу товарларни ишлаб чиқариш учун сарфланадиган ресурслар хажмидан ва 
ишлаб чиқаришда фойдаланилаѐтган технологиянинг холати ва даражасига боғлиқдир. 
Ишлаб чиқариш - бу керакли маҳсулотларни тайѐрлаш учун ишчи кучидан, ускуна 
ва технологиядан, табиий ресурслардан хамда материаллардан маълум миқдордаги 
комбинацияда фойдаланиш жараѐнидир. Масалан, ѝз устахонасига эга бѝлган шахс стол 
ишлаб чиқариш учун ишчи кучидан, хом ашѐ сифатида тахта, темир, арра ва бошқа 
ускуналарга сарфланган капиталдан фойдаланади. 
Ишлаб чиқариш омилларини йириклашган уч гурухга бѝлиб караш мумкин: мехнат, 
капитал ва материаллар. 
Масалан, мехнат ишлаб чиқариш омили сифатида малакали мехнатни (пайвандчи, 
бухгалтер, электр устаси), малакасиз мехнатни (хар хил ишчилар) ва корхона 
рахбарларининг тадбиркорлик ҳаракатини ѝз ичига олади. Бу мехнат турларини 
умумлаштирувчи кѝрсаткичлар мехнат сиғими ва мехнат унумдорлигидир.