O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va

Logopedik ta’sir nutqiy faoliyat buzilishini tuzatish, nutqi buzilgan bolani tarbiyalash va rivojlantirishga yo‘naltirilgan pedagogik jarayonni o‘z ichiga oladi.

Nutq buzilishini tuzatish - nutq buzilishi alomatini to‘g‘rilash yoki engillashtirishdir («nutq buzilishlarining oldini olish», «tuzatish» – bu borada qo‘llaniladigan atamalardir).

Kompensasiya (muzdlash) – organizmning qandaydir haraa katlarining yo‘qolishi yoki buzilishi hollaridagi psixologik funkk siyalarni qayta qurishning ko‘p qirrali, murakkab jarayonini o‘zida namoyon qiladi. Tenglik, shakllanmagan va buzilgan


olib boriladigan ishlarning samaradorligiga erishish uchun logopedning shaxsi birinchi darajali ahamiyat kasb etadi. U quyidagi asosiy sifatlarni:

etio

Logoped ilg‘or tajribalarni umumlashtirib bolalarning nutqini tuzatishning eng yaxshi vositalari bo‘yicha izlanish olib borishi kerak. U egallab olishi lozim bo‘lgan malakalar keng va turlichadir: o‘quv-bilish (adabiyotlar bilan ishlash, boo lani kuzatish, pedagogik jarayonni modellashtirish, tuzatishh tarbiyalash orqali ta’sir etishning samarali yo‘llarini tanlash va boshqalar); o‘quv-tashkiliy ishlar (muqobil va kalendar ree jalashtirish, yakka tartibda va guruhli mashg‘ulotlar o‘tish, jii hozlarni yaratish, keng kamrovli ta’sir etishni ta’minlash hamm da bu qamrovda ishtirok etish va boshqalar); o‘quv-pedagogik ishlar (har bir voqeani tahlil qilish, tuzatishning aynan bir xil vositalarini tanlash va hokazo).

Bundan tashqari, logopedning ishi deontologiya tamoyill lariga qat’iy amal qilishga asoslanishi kerak (logoped nutqi buzilgan shaxs, uning qarindoshlari, ish joyidagi hamkasblari bilan bo‘ladigan o‘z munosabatlarini qanday tashkil etishi lozim) degan muammolar ham mavjud.

Pedagogik deontologiya pedagogik etika va estetika, pedaa goglik burchi va pedagoglik odobi haqidagi ta’limotlarni o‘z ichiga oladi. Unga amal qilishda logopeddan nutqida kamm chiligi bor bolaning ota-onalari psixologiyasini tushunishi va ular bilan bir qatorda qayg‘urishi talab qilinadi. Logoped juda sabotli, tadbirkor va xayrixoh, nutqi buzilgan shaxsga va uning ota-onalariga shifokorning bemorga va uning yaqin kishilariga muomalasi kabi munosabatda bo‘lishi, nutq buzilishlarining og‘ir jihatlari va muhimi, mexanizmlarini aniqlashda, ular haqida oldindan ma’lumot to‘plashda ehtiyotkorlik qilishi,

86

87
6. Alaliya – bolaning bosh miya qobig‘idagi nutq zonalarinn ing ona qornidagi yoki ilk rivojlanish davrida organik shikastt lanishi natijasida nutqning rivojlanmay qolishi.