O’zbekiston respublikasi oliy va urta maxsus ta’lim vazirligi

O’zbekiston respublikasining tashqi savdo oboroti 

(mln.AQSH dol. hisobida). 

Ko‘rsatkichlar 

1997 

yil 

2008 

yil 

2010 

yil 

Yalpi tashqi savdo oboroti  

5299.4 

19077,0 

21842,4 

 shundan: MDH bilan  

3100.0 

7214,5 

9424,5 

 Xorijiy davlatlar bilan 

2199.4 

11862,5 

12417,9 

 Yalpi eksport 

2689.9 

11572,9 

13044,5 

 MDH bilan 

1683.5 

4010,8 

5898,7 

 Xorijiy davlatlar bilan 

1006.4 

7562,1 

7145,8 

 Yalpi import 

2609.5 

7504,1 

8797,9 

 MDH bilan 

1416.5 

3203,7 

3525,8 

 Xorijiy davlatlar bilan 

1193.0 

4300,4 

5272,1 

 Sof eksport 

+80.4 

+4068,8 

+4246,6 

                                                                 

1

 И.А.Каримов. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. Т.: Ўзбекистон, 1992. 24-27 бетлар. 

---

 MDH bilan 

+267.0 

+807,7 

+2372,9 

 Xorijiy davlatlar bilan 

- 186.6 

+3261,7 

+1873,7 

 ______ 

 Manba: Respublika makroiqtisodiyot va statistika vazirligi ma‘lumotlari. 

Hozirgi  sharoitda,  eng  avvalo,  tashqi  iqtisodiy  aloqalarni  rivojlanish 

sur‘atlaridagi  salbiy  jarayonlarni  bartaraf  etish  lozim.  Ayniqsa,  bu  milliy 

iqtisodiyot  asosiy  tarmoqlarining  rivojlanishida,  tashqi  savdoning  o‘sish 

sur‘atlarida yaqqol ko‘zga tashlanadi.  

Tashqi  savdoni  rivojlanishida  so‘nggi  yillarda  ijobiy  o‘zgarishlar  kuzatildi. 

Ijobiy  o‘zgarishlarga:  eksport-import  bilan  shug‘ullanuvchi  tadbirkorlarni 

ro‘yxatga  olish  amaliyotini  soddalashtirilishi;  tashqi  iqtisodiy  aloqalar  import 

kontraktlarini  dastlabki  ro‘yxatga  olishning  bekor  qilinishi;  qo‘shimcha  qiymat 

solig‘idan  tashqari  barcha  turdagi  soliq  va  yig‘imlarni  to‘lashdan  ozod  qilingan 

xorijiy  investitsiyalar  ishtirokidagi  korxonalar  tomonidan  raqobatbardosh  tayyor 

iste‘mol  tovarlarni  ishlab  chiqarishni  rag‘batlantirish  bo‘yicha  qo‘shimcha 

choralarning qo‘llanilishi; Davlat bojxona qo‘mitasi (DBQ), Markaziy Bank (MB) 

va  Davlat  soliq  qo‘mitasi  (DSQ)  o‘rtasida  tashqi  savdo  amaliyotlarida 

ayriboshlashning  yagona  elektron  tizimining  yaratilishi;  joriy  xalqaro  amaliyotlar 

bo‘yicha milliy valyutani (so‘mni) erkin ayirboshlash, konvertastiyaning kiritilishi; 

yuridik  shaxslar,  shuningdek  eksport-import  amaliyotlarini  amalga  oshirish 

huquqiga  ega  bo‘lgan  yakka  tartibdagi  tadbirkorlar  sifatida  ro‘yxatga  olingan 

jismoniy  shaxslar  uchun  yog‘och  va  yog‘och  mahsulotlarini  import  qilishda 

bojxona to‘lovi stavkasi nolga tenglashtirilishi bo‘ldi. 

Eksport  tarkibida  sifat  o‘zgarishlari  ro‘y  berdi.  energiya  va  neft 

mahsulotlaridan  tashqari  tovarlarning  barcha  guruhlari  bo‘yicha  2010  yilga 

nisbatan eksport hajmining ko‘payishi kuzatildi. Yuqori qo‘shimcha qiymatga ega 

bo‘lgan  mahsulotlar  (mashina  va  uskunalar,  engil  sanoat  mahsulotlari,  boshqa 

tayyor  buyumlar)  mavqei  yaxshilandi.  Shu  tariqa,  avtomobilsozlik  sanoati 

mahsulotlari hisobiga mashina va uskunalarni eksport qilish hajmi 2,1 marta oshdi. 

Yil davomida respublikaning asosiy eksport tovarlariga qulay baho kon‘yunkturasi 

kuzatildi. Paxta va oltinning jahon bozorlarida yuqori baholar saqlanib turdi. Xitoy, 

Avstraliya va Afrikaning bir qator hududlarida kam paxta hosili olinishi oqibatida, 

jahon  bozorida  bir  tonna  paxta  tolasining  bahosi  ko‘tarildi.  Paxta  xom  ashyosini 

eksport  hajmi  2009  yilga  nisbatan  46,4%,  rangli  va  qora  metallar  52,7%, 

oziqg‘ovqat  mahsulotlar  77,1%  ga  oshdi.  eksportdagi  paxta  tolasining  ulushi  2,7 

foiz darajaga oshdi va 11,3%ni tashqil etdi, energetik resurslarning ulushi esa 19,8 

foiz darajaga kamaydi. Rangli va qora metallar ulushi 6,8%ni tashqil etdi va 2009 

yilga nisbatan 1,8% oshdi.(2- jadval).

 

Respublikamiz  tashqi  savdosida  nafaqat  miqdoriy  o‘zgarishlar  yuz  berib 

qolmasdan,  balki  tarkibiy  o‘zgarishlar  ham  amalga  oshirildi.  Asta  sekinlik  bilan 

---

eksport  tovarlari  tarkibida  xom-ashyo  emas  tayyor  mahsulotlar  ulushi  sezilarli 

darajada  oshib  bormoqda,  shu  bilan  birga  import  tarkibi  ham  o‘zgarib  brmoqda. 

Asosiy  e‘tibor  mashina  va  asbob-  uskunalar,  yangi  texnologiyalar  va  ―nou-xau‖ 

keltirishga qaratilmoqda. 

 

2- jadval