O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. James W. Robinson, Eileen M. Skelly Frame, George M. Frame II Undergraduate Instrumental Analysis // Crystallography, Rigaku Americas
Corporation, The Woodlands, TX. www.rigaku.com/smc. © Rigaku Corporation. 2.Loginova N.V., Polozov G.I. Vvedenie v farmatsevtichekuyu ximiyu Minsk,
Elektronnaya kniga BGU, 2004.

3. 
   Farmatsevtichna ximiya pod redaktsii P.O. Bezuglogo, Xarkov - 2002 g.
   
4. 
   Farmatsevtichniy analiz pod redaktsii P.O. Bezuglogo, Xarkov -2001 g.
   
5. 
   Maksyutina N.P. i dr. Metodы analiza lekarstv, Kiev, 1984.
   
6. 
   Arzamastsev i dr. Analiz lekarstvennыx smesey. Moskva 2000 g.
   
7. 
   "Dori vositalarining sifatini nazorat qilish va standartlash" fani uchun o‘quv qo‘llanmasi (Elektron darslik) Mualliflar jamoasi.
   
8. 
   Mavzular bo‘yicha uslubiy qo‘llanmalar.
   
9. 
   Rukovodsvo k laboratornыm zanyatiyam po farmatsevticheskoy ximii, pod redaktsii A.P.Arzamastseva, Moskva, 2001 g.
   

11-Laboratoriya mashg„uloti
Ekstraksion fotometriya. Kislotali indikatorlar bilan dori vositalarni o„zaro bog„lanishi. Ekstraksion fotometriyada organik eritmalarni
qo„llanilishi


EKSTRAKSIONNO-FOTOMETRICHESKIY METOD
Ekstraksionno-fotometricheskiy metod osnovan na sochetanii ekstraksii opredelyaemogo veщestva i ego posleduyuщim fotometrirovanii. Etot metod primenyayut pri analize slojnыx smesey, kogda nujno opredelit malыe kolichestva odnix veщestv v prisutstvii bolshix kolichestv drugix veщestv, a takje v tex sluchayax, kogda neposredstvennoe opredelenie elementa v smesi svyazano s bolshimi trudnostyami.
Pri ekstraksii malыx kolichestv primesey proisxodit ne tolko ix vыdelenie, no i konsentrirovanie, Poetomu ekstraksionno-fotometricheskiy metod priobretaet osobo vajnoe znachenie v svyazi s opredeleniem malыx kolichestv primesey v veщestvax vыsokoy stepeni chistotы ili mikroprimesey atmosfernogo vozduxa, vozduxa rabochey zonы i vodы. Ekstraksionno-fotometricheskie metodы analiza yavlyayutsya vыsokochuvstvitelnogo metodami i perspektivnыmi, osobenno dlya opredeleniya metallov, kotorыe obrazuyut raznoligandnыe kompleksы.
V ekstraksionno-fotometricheskix metodax dlya opredeleniya metallov primenyayut ekstraksionnыe sistemы razlichnыx tipov, vыbor kotorыx zavisit ot ximicheskoy prirodы opredelyaemogo komponenta, sostava rastvorennыx veщestv i usloviy provedeniya ekstraksii.
Dlya kolichestvennoy otsenki ekstraksionnogo ravnovesiya ispolzuyut sleduyuщie xarakteristiki.
Kd[MRn]/[MRn]-k – konstanta raspredeleniya – otnoshenie konsentratsii ekstragiruemoy formы veщestva (MRn) v organicheskoy faze k ego konsentratsii v toy je samoy forme v vodnoy faze v usloviyax ravnovesiya. Dlya kajdogo nesmeshivayuщegosya s vodoy organicheskogo rastvoritelya konstanta raspredeleniya yavlyaetsya velichinoy postoyannoy, pri normalnom davlenii zavisit tolko ot temperaturы i ionnoy silы rastvora. Esli obe jidkie fazы yavlyayutsya nasыщennыmi otnositelno tverdoy fazы i ravnovesie dostignuto, to konstanta raspredeleniya ravna otnosheniyu rastvorimostey raspredelyayuщegosya veщestva v organicheskoy i vodnoy fazax:
KD = S0/S. (3.20)
Ds = [Sm]0/[Sm] – koeffitsient raspredeleniya[3], (otnoshenie raspredeleniya, koeffitsient ekstraksii) – otnoshenie obщey analiticheskoy konsentratsii veщestva v organicheskoy faze k ego obщey analiticheskoy konsentratsii v vodnoy faze v usloviyax ravnovesiya. Poskolku obщaya analiticheskaya konsentratsiya yavlyaetsya summoy razlichnыx ionnыx form, sootnoshenie mejdu kotorыmi v vodnoy faze zavisit ot rN i konsentratsii kompleksuyuщix reagentov, koeffitsient raspredeleniya ne yavlyaetsya postoyannoy velichinoy, a zavisit ot usloviy eksperimenta i konstantы raspredeleniya.
Dm – Qo/Q – massovыy koeffitsient raspredeleniya – otnoshenie kolichestva raspredelyaemogo veщestva (mmol) v organicheskoy faze k kolichestvu etogo je veщestva v vodnoy faze v usloviyax ravnovesiya.
Iz sopostavleniya vыrajeniy Dc i Dm netrudno zametit, chto DC = DmW/V i Dm = DcV/W, (3.21)
gde V i W – ob‘emы vodnoy i organicheskoy faz.
Esli, kak eto chasto bыvaet pri ekstraksii, V/W = r = 1, to velichinы Dc i Dm stanovyatsya tojdestvennыmi. Pri otsenke polnotы ekstraksii iz vыrajeniya massovogo koeffitsienta raspredeleniya mojno nayti molyarnuyu dolyu (ili protsent) veщestva, ostavshegosya v vodnoy faze posle odnokratnoy ekstraksii:
a = (Qisx – Qo)/(Qicx) = Q/(Qo + Q) = 1/(Dm + 1). (3.22) Pri d-kratnoy ekstraksii:
a = (1 + Dm)–d. (3.23)
Vыchitaya iz edinitsы chast veщestva, ostavshuyusya posle ekstraksii (d), poluchim stepen (faktor) izvlecheniya.
E = Qo/Qicx = DC/(DC + W/V) = Dm/(1 + Dm). (3.24)
Stepen izvlecheniya predstavlyaet soboy dolyu ili protsent ot isxodnogo kolichestva veщestva v ob‘eme W vodnoy fazы, ekstragiruemuyu ob‘emom V organicheskoy fazы pri zadannыx usloviyax. Esli vodnыy rastvor obrabatыvayut d posledovatelnыmi porsiyami ekstragenta i kajdыy raz otnoshenie ob‘emov ogranicheskoy i vodnoy faz V/W – r, to stepen izvlecheniya sostavlyaet:
Ed = 1 – (rD + 1)–d. (3.25)
Pri d = l i r = 1:
E = D/(1 + D). (3.26)
Stepen izvlecheniya zavisit ot tex je faktorov, chto i koeffitsient raspredeleniya, i krome togo, ot otnosheniya ob‘emov organicheskoy i vodnoy faz.
– faktor obogaщeniya – otnoshenie kolichestv dvux razdelyaemыx veщestv v faze ekstragenta, otnesennoe k isxodnomu otnosheniyu ix kolichestv do razdeleniya. Faktor obogaщeniya predstavlyaet soboyu koeffitsient, na kotorыy nujno umnojit isxodnoe otnoshenie kolichestv dvux razdelyaemыx veщestv, chtobы poluchit otnoshenie ix kolichestv v organicheskoy faze posle razdeleniya.
Sledovatelno:
(3.27)

Pri d = 1 i r = 1:

(3.28)

. (3.29)

– faktor razdeleniya – otnoshenie koeffitsientov raspredeleniya dvux razdelyaemыx elementov MI i MII.
Keks – konstanta ekstraksii – konstanta ravnovesiya reaksii ekstraksii.
pH1/2 – znachenie rN rastvora, pri kotorom 50 % isxodnogo kolichestva veщestva ekstragiruetsya v organicheskuyu fazu (D = 1).
Koeffitsient raspredeleniya yavlyaetsya naibolee rasprostranennoy xarakteristikoy ekstraksionnыx protsessov, osobenno v usloviyax konkuriruyuщix ravnovesiy v vodnoy faze. Eta xarakteristika, zavisyaщaya ot

usloviy provedeniya ekstraksii i vzaimosvyazannaya s konstantami raspredeleniya i ekstraksii, pozvolyaet poluchit ob‘ektivnuyu kolichestvennuyu informatsiyu v realnыx usloviyax analiza. Vo mnogix sluchayax koeffitsientы raspredeleniya opredelyayut eksperimentalno, odnako pri opredelennыx usloviyax ix mojno prognozirovat i teoreticheski. Dlya etogo neobxodimo znat sostav ekstragiruyuщixsya soedineniy, ix konstantы raspredeleniya i ekstraksii, a takje imet svedeniya o konkuriruyuщix reaksiyax i obrazuyuщixsya soedineniyax v vodnom rastvore.