O`zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta

7.Mashqni bajarish vaqti bilan.            

O‘qituvchi  5  minut  davomida  yugurishni  vazifa  qilib  beradi.  Yugurish 

tezligi va  masofani uzunligi o‘quvchilar tomonidan  boshqariladi. Chidamlilikni 

oshirish, shunga olib keladiki, o‘quvchi bir necha mashqlanishdan so‘ng 5 minut 

ichida ko‘proq masofani yugurib o‘tadi. 

     8.Tanaffusni  davomiyligi  va  vazifani  bajarishdan  oldin  ularni 

xarakterini o‘zgarishi bilan. 

     9.Boshqa  faoliyatlar  bilan  uni  kuzatish  yo‘li  orqali  mashqlarni 

murakkablashtirish bilan. 

    10.Mashqni bajarish usulini qisman o‘zgartirish bilan. Masalan kuch 

mashqlarni bir oz siltash bilan engillashtirish mumkin. 

    11.Mashqlarni  bajarish  sur’ati  bilan.  Suratni  ma’lum  chegaragacha 

oshirish organizmga ta’sirini kuchaytiradi, lekin haddan tashqari surat mashqlar 

tartibini buzilishiga olib keladi va o‘rgatishga salbiy ta’sir etadi. Surat harakatda 

qatnashayotgan  muskullar  massasiga  bog‘liq.  Ya’ni  tos  suyagini  oson  suyagi 

bilan bog‘lovchi bugunga nisbatan, oyoqni tizza bo‘g‘inidan bukib yozish oson 

va tez. 

    12.Dastlabki  holat  bilan.  Agar  o‘quvchilar  yotib  tayangan  holda 

qo‘llarni buksa jismoniy yuklar xar xil bo‘ladi. 

    SHuni  yodda  tutish  zarurki,  o‘qituvchi  yukni  boshqara  borib  bir  vaqtni 

o‘zida  ikki-uch  usulni  qo‘llash  mumkin.  Misol  uchun,  dastlabki  holatni 

og‘irlikni  qo‘llash  va  suratni  o‘zgartirish  orqali  o‘zgartirishi  mumkin. 

O‘qituvchi  faqat  yukni  oshirishgaemas,  pedagogik    nuqtai  nazardan  yukni 

oshirishga intilmog‘i kerak. Tabiyki, yuqori jismoniy yuksiz mashqlanish darsini 

o‘tib bo‘lmaydi, lekin mashqlarga o‘rgatishda xalaqit berishi mumkin. 

---

 

 

50 

   Xar bir darsda ko‘pgina faoliyatlar o‘rgatiladi: harakatli xizmat qiluvchi, 

aqliy dam olish. Jismoniy tarbiya vazifasini xal etish uchun ularni ahamiyati xar 

xil,  lekin  ularni  hammasi  zaruriy,  o‘qituvchini  darsdagi  ishini  samaradorligini 

muhokama  qilganda  bolalar  faoliyatini  aktivligigagina  baho  berib  qo‘ymaslik 

zarur.  Pedagogni  u  yoki  bu  faoliyatini  maqsadga  muvofiq  ekanligini  xar 

tomonlama  baholash,  uni  darsga  tayyorgarlik  ko‘rganligini,  ta’lim  va  tarbiya 

vazifalarni  qanday  hal  etganligiga  ham  e’tibor  berish  kerak.  Shu  munosabat 

bilan  hamma  faoliyatlarni  pedagogik  maqsadga  muvofiq  va  pedagogik