O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta

 
4.5. Sotuvchi va xaridor javobgarligi 
 
Sotuvchi  tomonidan  shartnoma  buzilsa,  uning    huquqiy    himoya  vositalari, 
majburiyatlari  bilan  bog‘liq  ravishda  belgilanadi.  Sotuvchining  huquqi  xaridorning 
majburiyatlari  bilan  bog‘liq  ravishda  o‘rnatilgan.  Bu  esa  Konvensiyani  qo‘llash  va 
tushunishini yengillashtiradi. 
Huquqiy  himoya  vositalarining umumiy  strukturasi  bu  ikki  holatda  ham  bir  xil 
hisoblanadi.  Agar  shartnomaning  barcha  belgilangan  shartlari  to‘liq  qondirilmasa, 
zarar  ko‘rgan  tomon  boshqa  tomondan  zararni  qoplab  berishni  yoki  shartnomani 
bekor  qilishni  talab  qilishi  mumkin.  Shuningdek,  xaridor  shartnoma  shartlariga  mos 
kelmaydigan tovar qabul qilganda, uning narxini tushurish huquqiga ham egadir.         
Xalqaro  shartnomalarni  tuzish  ichki  shartnomalar  tuzishdan  farq  qilib  maxsus 
bilim,  ko‘nikma  va  tashqi  bozor  munosabatlarining  maxsus  xususiyatlarini  bilishni 
talab  etadiki,  bu  esa  oxir  –  oqibatida  tasqi  iqtisodiy  faoliyat  bilan  shug‘ullanuvchi 
tadbirkorlarga xalqaro oldi – sotdi shartnomalarini imzolash chog‘ida tez – tez uchrab 
turadigan savollar yechimini topishga yordam beradi.  
Quyidagi  bazi  xalqaro  huquqiy  hujjatlar,  bilimlar  va  ko‘nikmalar  xalqaro 
miqyosdagi  bitimlarni  tuzish  chog‘ida  tadbirkor  va  ishbilarmon  kishilarga  biznes 
olamida to‘g‘ri yo‘l topishiga ko‘mak berishi mumkin: 

---

67 
 
  Xalqaro tovarlar oldi – sotdi munosabatlarida qollaniluvchi huquq bo‘yicha 
Konvensiya (Gaaga, 15- iyun 1955- yil); 
  Xalqaro tovarlar oldi – sotdi munosabatlarida   bo‘yicha Konvensiya (Nyu – 
York, 1974- yil); 
  BMT ning xalqaro tovarlar oldi – sotdi shartnomalari bo‘yicha Konvensiyasi 
(Vena, 1980 yil); 
  BMT ning xalqaro tovarlar oldi – sotdi shartnomalari bo‘yicha Konvensiyasi 
(Nyu – York, 11 -12 aprel, 1988- yil); 
  Xalqaro  tovarlar  oldi  –  sotdi  munosabatlarida  bo‘yicha  Konvensiyaga 
o‘zgartirishlar to‘g‘risidagi bayonnoma; 
  Kompensatsion xaridlar to‘g‘risidagi xalqaro shartnomalar; 
  MDH  mamlakatlarlari  o‘rtasidagi  tovarlar  yetkazib  berishning  umumiy 
qoidalari to‘g‘risidagi Bitim; 
  Xalqaro tijorat shartnomalari tamoyillari (UNIDURA tamoyillari); 
  INKOTERMS –2000 xalqaro qoidalari.