O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta

                             
6.5. Xalqaro lizing haqidagi MDH Konvensiyasi 
 
1998-  yildagi  xalqaro  lizing  haqidagi  MDH  Konvensiyasi.  MDH  doirasida 
1998- yilda  xalqaro lizing haqida Konvetsiya qabul qilindi. Konvensiyaning kirish so‘zida 
aytilishicha,  u    MDH  iqtisodiy  Ittifoqini  tashkil  qilish  shartnomasi  bandlari  va 
1988- yildagi xalqaro moliyaviy lizing haqidagi    UNIDRUA Konvensiyasi asosan ishlab 
chiqildi.  Konvensiyadan    faqat  lizing  loyixalarni,    Konvensiya  ishtirokchisi  bo‘lgan, 
hamida  ikki  davlatning lizing kompaniyalari va xo‘jalik yurituvchi subyektlari  amalga 
oshirganda  foydalaniladi.  MDH  Konvensiyasi  lizingni  (moliyaviy  ijarani)  investitsiya-
tadbirkorlik faoliyati deb ta’riflaydi. 
Konvensiyada  lizingning  bir  nechha  turini    ajratishadi  –  tezkor,  qaytarma, 
kompensastiyali, barter, shuningdek tomonlarning majburiyatlari  batafsil   
belgilangan.  UNIDRUA  Konvensiyasidan  farqliroq,  MDH    Konvensiyasi  yuk 
yetkazib  beruvchining  lizing  predmeti  bo‘lgan  narsani  topshirishga  oid  majburiyatlarini 
bajarish  bilan  bog‘liq,  lizing  predmetini  lizing  oluvchi  tomonidan  qabul  qilishga  oid 
majburiyatlari  bilan  bog‘liq.  Tavakkalchilikning  o‘tishi  va  boshqalar  bilan  bog‘liq 
masalalarni tartibga soladi. Lizing asbob-uskunasini yetkazib berish majburiyatlarini (7,8-
moddalar)    belgilash  vaqtida,  shuningdek,  tavakkalchilik  o‘tish  vaqtida  (9-modda) 
tovarlarning  xalqaro  savdo-sotiq  shartnomalari    haqidagi    Vena  Konvensiyasining  ta’siri 
kuchlidir.    

---

97 
 
Konvensiya bir qator kollizion me’yorlardan iborat:  
a)  lizing  shartnomasi  shakli,    tomonlarining  huquqi  va  majburiyatlari  ushbu 
shartnoma tuzilayotgan davlatning milliy qonunchiligi va Konvensiya bilan belgilanadi;  
b)  lizing  shartnomasiga  yo‘llanishi  kerak  bo‘lgan  huquqga  nisbatan  tomonlar 
o‘rtasida kelishuv mavjud bo‘lmasa,  lizing beruvchi tomon  ta’sis etilgan , joylashgan yoki  
faoliyatining  asosiy  joyi  hisoblangan  davlat  huquqi  ishlatiladi  (6-modda).  Ko‘rinib 
turibdiki,  kollizion    me’yorlar  yaxshi  ta’riflanmagan:  tomonlarning  huquqlari  va 
majburiyatlariga  qo‘llanishi  mumkin  bo‘lgan  huquqini  belgilash  chog‘ida  turli  kollizion 
bog‘lashlar  o‘rtasida  raqobat  yuzaga  keladi.  Bir  tomondan,  shartnoma  tuzilgan  joy 
qonunchiligi,  boshqa  tomondan  –  iroda  avtonomiyasi,  u  bo‘lmaganda  –  lizing  beruvchi 
huquqi. 
MDH  Kovensiyasi  kuchga  kirgandan  so‘ng  u  UNIDRUA  Konvensiyasi  bilan  bir 
qatorda  ishlatilishi  mumkin.  Konvensiyalarning  bandlariga  ko‘ra  ular  boshqa  xalqaro 
shartnomalar  amallarini  bajaradilar  (mos  ravishda,  16  va  17-modda).    Agar 
Konvensiyalar  ta’siri  sohasi    ustma-ust  tushib  qolsa,  birinchi  navbatda  UNIDRUA 
Konvensiyasi ishlatish lozim, chunki MDH Konvensiyasiga kirish so‘zida aytilishicha, u 
UNIDRUA Konvensiyasi  qoidalaridan kelib chiqadi.