O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta

Test nazorati. Ta'lim natijalarini tekshirish va baholash usullari

Talabalar bilimini reyting tizimi asosida baholashning muhim afzalligi, baholashning barcha an'anaviy va yangi usullarini qo'llashga imkon yaratishidir.
Bu tizimni qo'llashdan maqsad bir tomondan, reyting tizimini qo'llash orqali talabalarni o'qitilayotgan fanlarni chuqur egallash, topshiriqlarni bajarishga ijodiy yondashish adabiyotlar ustida tinimsiz ishlash, darslarga faol qatnashishlarini ta'minlash bo'lsa, ikkinchi tomondan, professor – o'qituvchilarni ma'ruza, amaliy mashg'ulotlarga puxta tayyorgarlik ko'rish, dars o'tishning turli-tuman uslublarini qo'llash talabalar bilimini nazorat qilish va baholashda mas'uliyatlarini oshirishdir. Bularning barchasi esa raqobatbardosh mutaxassislarni tayyorlashga erishishga qaratilgan.
Qo'yilgan maqsaddan kelib chiqib, quyidagi vazifalarni bajarish ko'zda tutiladi: talabalarni bilim olish, o'qish o'rganish uchun intilishlarini faollashtirish; professor-o'qituvchilarning dars, bilim berishga bo'lgan mas'uliyatlarini
oshirish;
talabalar bilimini nazorat qilishning uzluksizligini, baholashning adolatli, haqqoniy bo'lishini ta'minlash;
zamon talablariga mos ravishda ta'lim standarti, o'rganilayotgan fanlar bo'yicha o'quv-uslubiy majmuini uzluksiz takomillashtirish.
Hozirgi paytda talabalar bilimini nazorat qilish va baholash O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining buyrug'i asosida ishlab chiqilgan ―Oliy ta'lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash to'g'risida Namunaviy Nizom‖ asosida amalga oshirilmoqda.
Namunaviy Nizomga ko'ra o'rganilayotgan fan bo'yicha talaba yig'ishi mumkin bo'lgan maksimal reyting bali, o'quv rejasida aynan shu fanga ajratilgan soatlar miqdori bilan belgilanadi.
Talaba bilimini baholashda, avval uning o'zlashtirish ko'rsatkichi aniqlanadi. So'ngra dars soatlari miqdoriga muvofiq uning fan bo'yicha reytingi hisoblab topiladi.

16. 4.Ta'lim natijalarini tekshirish va baholash shakllari

Kasbiy tayyorgarlik darajasini oshirishning asoiy omillaridan biri ta'lim-tarbiya jarayonini takomillashtirish xisoblanadi. Ana shu maksadda UMKXT Markazi buyurtmasigi binoan maxsus ijodiy gurux Ukuvchilar bilim, kunikma va malakasini baxolash mezonlarini ishlab chikishi zarur. Bunday talablarning kullanishi ukuvilarning bilim, kunikma va malakalariga yagona talablarni ta'minlaydi, imkon kadar yukori va ilmiy saviyada maxsus fanlar va ishlab chikarish ta'liimni urganishga ta'sir kursatadi, bu jarayon ishtirokchilarida javobgarlik xis-tuygularni uygotadi, mexnat natijasini baxolashda rasmiyatchilikni bartaraf etadi.
Bu me'yorlar tavsiya xarakteriga ega bulib, ulardan foydalanishda xar bir ukuvchining individual uziga xos xususiyatlari, ukuv vazifalari, ukuv-ishlab chikarish ishlarinng mazmuni xamda xarakteri, nazorat kilish boskichlarini xisobga olish zarur. Amaldagi «Ta'lim tugrisida»gi va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi tugrisida»gi konunlar xamda ulardan sung kabul kilingan kator karorlar va farmonlarda kasb-xunar kololejlarning asosiy vazifasi yosh avlodga xar tomonlama mukammal bilim berish, ularni amalga kullash malakalarini tarkib toptirish
shakllantirish, dealektik dunyokarashini shakllantirish, deb kursatilgan.
Bu vazifalar echimini topishning asosiy yullaridan biri ukuvchilar bilim kunikma va malakalarini baxolashda ob'ektivlikni oshirish; baxolarni anik va ilmiy asosda kuyish xisoblanadi.
Ana shunday mezonlar sirasiga kuyidagilarni kiritish mumkin.
Nazariy ta'lim buyicha bilimlar mukammalligi (urganilgan ob'ektning muxim jixatlarini yorita olishdagi mikdoriy kursatkichi);
Tizimlilik (bilimlar elementlari orasidagi alokadorliklarining anglanganligi);
Umumlashganlik (bilimlar elementlari orasidagi umumiylikninganglanganligi);
Xakikiyligi (bilimlardan anik shart-sharoitlardan foydalana olish kobiliyati);
Mustakillagi (uzlashtirilgan bilimning xotirada uzok vakt davomida saklanishi);
Ishlab chikarish ta'limi buyicha:

• 
  ish xarakat usullarining uzlashtirilganligi;
  
• 
  ukuv-ishlab chikarish vazifalari (ishlarini) bajarishda texnik, mexnat va xayot xavfsizligi tatablarigi amal kilinishi;
  

- texnik-texnologik talablarga amal kilinishi;
- vazifani (ishni) belgilangan me'yoriy vakt birligida bajarilishi va shu kabilar.
Zikr etilgan mezonlar va kursatkichlarni baxolar bilan aniklashtiruvchi nisbatlar anik ukuv predmetlari buyicha dasturlar ishlab chikkan mualliflar va kasb- xunar kolleji metodik komissiyasi tomonidan belgilanishi zarur. Bu me'yorlar asosida
ta'lim natijalarini joariy, oralik va yakuniy baxolash mumkin buladi.o'qitishning ob'ektiv qonuniyatlari, maqsadlari, mazmuni, tamoyillari, shakllar