O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta

14. 4. Talabalarni amaliy tayyorlashga yo'naltirilgan ta'limning tashkiliy shakllari

Kasb-hunar kollejlarida o‘qitish jarayoni o‘qitishning shakl va metodlarini tashkil etishning ko‘p qirrali yagona tizimiga asosan amalga oshiriladi. Kasb-hunar kollelarida o‘qitishning shakl va usullari tasnifi o‘zaro bog‘langan va o‘zaro shartlangan ikki faoliyatga tayanadi:

• 
  o‘quv jarayonini boshqarish va tashkil etish bo‘yicha o‘qituvchilarning faoliyati;
  
• 
  talabalarning o‘quv va bilish faoliyati.
  

O‘zbekiston Respublikasining «Ta‗lim to‘g‘risida» gi qonunida «Oliy ta‗lim yuqori malakali mutaxassislar tayyorlashni ta‗minlaydi» deyilgan. Shu bilan birga talabalarni ilmiy tadqiqot ishlariga ham o‘rgatadi. Shu o‘rinda yurtboshimiz ta‗kidlaganidek «Ayniqsa o‘sib kelayotgan avlod taqdiriga hech kim befarq qaray olmaydi. Bunda oliy o‘quv yurtlarining ahamiyati kattadir. Yoshlarni qay usulda o‘qitish, ularni tarbiyalash, mustaqil mamlakatning yetuk mutaxassislari bo‘lishiga qayg‘urish har birimizning muqaddas burchimizdir». Shu nuqtai nazardan oliy maktablarda bilimlarni hozirgi zamon darajasida berib borish alohida ahamiyatga ega. Hozirda oliy ta‗lim ikki bosqichdan iborat, ya‗ni bakalavriat va magistratura. Mana shu bosqichlarni amalga oshirishda, aniqrog‘i, oliy ma‗lumotli yetuk mutaxassis tayyorlashda o‘qitishning bir qancha tashkiliy shakllari qo‘llaniladi.
Oliy maktabdagi o‘quv jarayoni shakllariga ma‗ruza, seminar va amaliy mashg‘ulotlar, laboratoriya mashg‘ulotlari, o‘quv anjumanlar, maslahatlar, ekskursiya, ekspeditsiya, o‘quv ishlab chiqarish pedagogik amaliyoti, kurs va diplom ishlari, talabalarning mustaqil ta‗limi kabilar kiradi.
Amaliy mashg’ulot - o‘quv ishlarining mantiqiy davomi bo‘lib, bu termin talabalarning mustaqil auditoriya ishlarining umumiy tushunchasi hisoblanadi. Agar ma‗ruzada ilmiy bilimlar asosi bayon qilinadigan bo‘lsa, amaliy mashg‘ulotlarda bilimlar chuqurlashtiriladi, kengaytiriladi va detallashtiriladi. Eng muhimi, amaliy mashg‘ulotlar talabalarning bilimini sinashga xizmat qiladi. Amaliy mashg‘ulotlarda mashqlar, laboratoriya ishlarini o‘tkazish, har xil ilmiy tajribalarni o‘tkazish kabilar amalga oshiriladi.
Seminar – talabalarning ma‗ruzadan olgan ilmiy-nazariy bilimlarini kengaytirish, chuqurlashtirish maqsadida tashkil etilgan ta‗lim shakllaridan biridir. Seminar jarayonida o‘qituvchining o‘rni juda yuksak, ya‗ni o‘qituvchi talabaning o‘rniga javobni aytib bermaydi, balki muhokamalarni tashkil etadi va unga rahbarlik qiladi. Seminar mashg‘ulotiga tayyorlanish talabalardan katta mas‗uliyatni talab
etadi. Jumladan, talabalar seminar darslariga tayyorgarligi davomida mustaqil o‘qishlari, kerakli adabiyotlar bilan ishlashlari, ro‘znoma va jurnallardan foydalana bilishlari, shuningdek boshqa mavzuga oid manbalarni izlab topishlari, ularni o‘zlashtirishlari kerak bo‘ladi.