O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

«YOKI - INKOR» - mantiqiy qo‟shishning inkori elementi

X va Y kirishlar bir vaqtda ―0‖ signali berilsa, Z chiqishda ―1‖ signali hosil bo‘ladi. Kirishlardan birortasiga yoki bir vaqtda ikkalasiga «1» signali berilsa, chiqishda «0» signali hosil bo‘ladi.
Схематик белгиланиши Мантиқий функцияси Ишлаш жадвали




_X Z  X  Y ,

1
_Y Z

2. Raqamli avtomatika. Avtomatikaning funksional elementlari.Raqamli elementlarni asosiy komponentlari, qo‟llanilishi va qo‟yiladigan talablari

Raqamli xisoblash texnikasining asosiy qurilmalaridan biri – summatordir. Bir razryadli ikkilik sonlarni qo‘shish uchun qo‘llaniladigan «YArim summator» sxemasini loyixalash jarayonini ko‘rib chiqamiz:
Berilgan ―a‖ ham da ―b‖ bir razryadli ikkilik sonlarni qo‘shish natijasida
―s‖ - yig‘indi razryadi va ―r‖- o‘tish razryadi hosil bo‘ladi.

―a‖ va ―b‖ bir razryadli qo‘shiluvchilardan faqat bittasi «1» ga teng bo‘lsa, yig‘indi razryadi s=1 bo‘ladi va ―a‖ va ―b‖ bir vaqtda «1» ga teng bo‘lgandagina p=1 bo‘ladi. SHu holatlar uchun mantiqiy funksiyalar quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
s  a & b  a & b, p  a & b

Bir razyadli yarim summator sxemasini shu ifodalarga mos ravishda mantiqiy elementlar asosida qurish mumkin. (4.1.1.-rasm)

Ikkita 2 razryadli ikkilik sonlarni solishtirish vazifasini bajaruvchi qurilmani yaratish bilan bog‘liq masalani ko‘rib chiqamiz:
A = a₁a₂ va B = b₁b₂ – ikki razryadli sonlar. SHunday solishtirish sxemasi(SS)ni yaratish kerakki u 4 ta kirishga (a1, a2, b1, b2), ham da 3 ta chiqishga (Y₁, Y₂, Y₃) ega bo‘lsin.



4.1.1-rasm. Bir razryadli yarim summatorning sxemasi.
Bu sxemaning chiqishlari quyidagi shartlarni qanoatlantirsin: Y₁=1 bo‘lsin, agar A>V bo‘lsa, U₂ =1 bo‘lsin, agar A=V bo‘lsa va U₃ =1 bo‘lsin, agar A


4.1.2-rasm. Ikkita ikki razryadli ikkilik(binar) sonlarni solishtirish sxemasi.

1.