O`zbekiston respublikasi oliy va o'rta

    O'tkir kamqonlik 

Ko'p qon yo'qotish natijasida, qon aylanishining keskin buzilishi, og'ir kislorod 

tanqisligi vujudga kelishi sababli o'tkir kamqonlik rivojlanadi. 

O'tkir kamqonlik belgilari o'ziga xosdir. Bemorning tinka madori qurib, quvvati 

ketayotganidan, quloqlari shang'illab, ko’z oldi qorong'ilashayotganidan, boshi 

aylanishidan. tashnalikdan va ko'ngli aynib qayt qilishidan shikoyat qiladi. Teri va 

shilliq pardalarning rangi oqaradi, yortoq suyaklari turtib chiqadi, qo'l-oyoqlar 

muzdek bo'ladi va yopishqoq sovuq ter bosadi, tomiri sust uradi, temperatura 

tushib ketadi, nafas olishi tezlashadi, qon bosimi pasayib ketadi, qon oqishi tezda 

to'xtatilmasa, bemor o'ladi. 

   O'tkir kamqonlik belgilari paydo bo'lishi bilanoq tezda yordam berish kerak. 

Avvalo qon oqishini to'xtatish zarur. So'ngra qon va qon o'rnini bosuvchi 

suyuqliklar venaga yuboriladi. Bemorga issiq choy, kofe ko'p ichiriladi. Bunday 

hollarda bemorning qo'l va oyoqlarini yuqori ko'tarilib, boshini pastga tushirib 

---

yotqizish kerak (miyada qon aylanishi tezroq tiklanishi uchun)va tezda bemorni 

xirurgiya bo’limiga yuborish zarur. 

    Qon oqishini to'xtatish  

   Qon oqishini quyidagi usullar yordamida to'xtatish mumkin:  

     1) qon oqishining o'z-o'zidan to'xtatishi;  

     2) qon oqishini vaqtincha to'xtatish:  

     3) qon oqishini butunlay to'xtatish.  

  Qon oqishini to'xtatish yo'qotilgan qon o'rnini to'ldirish va patologik 

o'zgarishlarni yaxshilashga qaratiladi.  

   Qon oqishining o'z-o'zidan to'xtashi, kapillyarlar, mayda venalar yoki mayda 

arteriyalardan qon oqishi ko'pincha o'z-o'zidan to'xlab qoladi, chunki bunda 

organizmning bir qancha himoya mexanizmlari ta'sir ko'rsatadi. Zararlangan 

tomirlaraning devori qisqaradi (reflektor spazm), ularda qon harakati kamayadi, 

oqqan qon ivib, tomir teshigi laxta (tromb) bilan berkitiladi. Bemorning qoni 

ivimasa yoki qonning ivish xossasi pasaygan bo'lsa, qon oqishi o'z-o'zidan 

to'xtamaydi, Tashqi qon oqishida birinchi yordam ko'rsatish uchun avvalo qon 

oqishini tezda to'xtatish kerak. Qon oqishi ikki xil: vaqtincha va butunlay 

to'xtatiladi. Birinchi yordam berish sharoitida qon oqishi shikastlangan odamni 

davolash muassasasida xirurg qon oqishini butunlay to'xtatish chorasini ko’radi. 

Qon oqishini vaqtincha to'xtatishda quyidagi usullar qo'llaniladi: 

   1. Tananing qon oqayotgan qismini gavdaga nisbatan yuqori ko'tarib