O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent Davlat Transport Universiteti Transport energetik qurulmalari kafedrasi

8.BMI ning ekologik qismi.

Atmosferaga zararli chiqindilar chiqishini kamaytirish bo‘yicha texnologik chora-tadbirlar. Havo basseyniga sanoat chiqindilari chiqarib tashlanishini kamaytirishning eng asosiy yo‘nalishi ishlab chiqarish jarayonlari texnologiyalari va asosiy texnologik jihozlarning takomillashtirilishi hisoblanadi. Texnologik agregatlarni tanlashda ko‘proq quvvatli agregatlarga ahamiyat qaratish lozim. Masalan, 5000 m3 hajmli domna pechi bubun domna sexining o‘rnini bosadi, va faqat chang va gaz ajralmalari manbalarini qisqartirish hisobiga chang va karbonat angidrid chiqindilari ancha qisqaradi.

Ishlab chiqarish agregatlarida yonilg‘ini elektr energiyasi bilan almashtirish chang va zararli gazlarni ancha kamaytiradi.
Chang va gaz ajralmalari bilan bog‘liq ortiqcha operatsiyalar va oraliq halqalarni yo‘q qilish atmosferaga chiqindii tashlanishining ancha kamayishiga yordam beradi.
Davriy jarayonlardan uzluksiz jarayonlarga o‘tish chang va gaz ajralmalarini ancha qisqarishiga olib keladi. Masalan, domna sexlarida materiallarni skiplidan transporterli yetkazib berishga o‘tish chang ajralishining bir necha martaga qisqartiradi. Texnologik agregatlarni changga qarshi qurilmalar bilan jihozlash atmosferaga chang chiqarilishini ancha kamaytiradi. Koks pechlarini tutunsiz yoqish uchun apparatlar va ko‘pteshikli kislorod furmalari bunday turdagi qurilmalarga misol bo‘la oladi.Shuningdek texnik sharoitlarga mos keluvchi konditsion xom ashyoda ishlash chiqindilar miqdori qisqarishiga olib keladi. Ekologik qisimda ko`proq e`tibor berishimiz joiz bo`lgan bo`limi bu toza havo hisoblanadi.Atmosferaga chiqayotgan turli zaharli moddalar ozon qatlamining yemirilishiga olib keladi.Ko`p miqdorda atmosferga zaharli gaz va issiqxona bug`larining ko`tarilishi iqlimning o`zgarishiga ham olib keldi.Ma`lum hududdagi zaharli gazlarni shamol boshqa hududga ham olib keta oladi hamda o`sha hududga ham salbiy aks ta`sir ko`rsatmasdan qolmaydi. Havodan nafas olayotgan har bir tirik organizm korxona yoki zavoddan ajralib chiqayotgan zaharli gazlarni yutsa shu organizmning populatsiyasiga hamda rivojlanishiga jiddiy zarar yetqizadi.Hammamizga ma`lumki zavod atrofidagi yashil o`simliklar va daraxtlarning holati doim quruq yoki sarg`ish rangdagi qiyofaga kirib qoladi.Qolaversa korxona hududi atrofidagi tuproq tarkibining buzulishi ya`ni ekologiyada <> holati vujudga keladi.Natijada tuproq qatlamining yemirilgandan so`ng o`sha hudud atrofida o`simlik o`sishi qiyin. Shuningdek,