O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

Kichik Osiyo 
satrapliklarida zarb qilingan podsho 
kumush sikli - ogirligi 5,6 gr. xizmat qilgan.
Soliq to'lovi sifatida 
yig'ilgan 
pullar bir necha o’n yillar podsho 
xazinalarida saqlangan. Faqat ulaming bir qismi xarajatlar uchun ishlatilgan. Shu 
boisdan 
savdo 
uchun 
tanga pul doimo taqchil bo’lgan. Bu xol 
tovar-pul 
munosabatlarining rivojlanishiga to’sqinlik qiladi va natural xo’jalikni saqlanishiga 
olib keldi.
~ 182 ~

---

Fors podsholigining 
qudratini asosi 
fors va midiyalikl
ar tashkil qilgan 
jangovar qo’shin belgilagan. Qo’shinnig jangovar qobiliyatini tashkil qilishda fors va 
midiyaliklardan 
tashqari O’rta Osiyotiing 
sak
jangovar qabilalari, 
baqtriyalikl
ar 
muhirn o’rin tutganlar. Saklar asosan imtiyozli otliq qo’shinlarda xizmat qilganlar. 
Harbiy qal'a, gamizon, tayanch punktlarda.
odatda oliy harbiy mansabni forslar 
egallaganlar. Qo’shin 
otliq va piyoda
qismlardan tashkil topgan. Otliq qismlar, 
zodagonlardan,
piyodalar 
dehqonlardan
olingan. Bu ikkala qismlaming uyg'un 
harakati urushlarda g'alabani qo’lga kiritishga sabab bo'lar edi. Piyoda qo’shining 
asosiy quroli kamon, 
suvoriyning qurol-aslahasi temir sovut, jez qalqon va ikki 
temirnayza bo’lgan.
Qo’shinning eng ilg'or qismi o’n ming 
«o’lmas»
askarlarini birinchi mingtasi 
faqat fors aslzodaiari vakillaridan iborat bo’lib, podshoning shaxsiy qo'riqchilari 
hisoblanganlar. Qolgan qismlari turli fors, elam qabilalaridan to'ldirilgan.
Bosib olingan mamlakatlarda qaram aholining qo’zg'olonlarini bostirish 
maqsadida qo’shinlar joylashtirilgan. Misr va Bobilda 10-12 ming kishilik qo’shin 
turgan. Davlat chegaralarida harbiylarga yer 
berilib harbiy gamizonlar 
joylashtirilgan. Bevosita xizmatda bo’lgan harbiylar har oyda mahsulot bilan ish 
haqi olganlar. Iste’foga chiqqan askar oilasi bilan asosan kichik yer ulushidan kun 
ko'rgan, savdo va turli hunarlar bilan shugullangan.
Eng muhim urush harakatlari davrida har bir qaram halq ma'lum miqdorda 
askar yetkazib berish majburiyatini olgan. 
Do го I 
davrida forslar dengizda ham 
yetakchi rol o’ynay boshlaydilar. Dengiz janglari 
Finikiya, Kipr, Egey orollari
va 
Misr floti
yordamida 
olib borilgan. Matros 
sifatida 
saklar, forslar
xizmat 
qilganlar. Ko’pincha flotda rahbarlik vazifalarida misrliklar bo’lgan. Er. aw . V 
asrdan boshlab Fors o’lkasida dehqonlaming iqtisodiy ahvoli 
yomonlashadi. 
Dehqonlar harbiy xizmatdan bosh torta boshlaydilar. Bu o’z navbatida fors piyoda 
qo’shinlarini jangovar- qobiliyatini yo'qotishga olib keladi. Endilikda ular yaxshi 
qurollangan yunon yollanma askarlari bilan almashtirila boshlanadi.
Er. aw . VI 
asr oxirida fors davlatining qudrati eng cho’qqisiga yetdi. 
Xo’jalik taraqqiyoti, qulay dengiz yo’llari, eski va yangi karvon yo’llarining 
namunali 
saqlanishi, pul muomalasining rivojlanishi 
xalqaro savdoni yanada 
o’sishiga olib keladi. Fors davlati hududidan bir necha xalqaro ahamiyatga ega 
bo’lgan yo’llar o’tgan.Ulardan biri Lidiyadan boshlanib,