O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo’qon davlat pedagogika instituti

2-ilova 

Tushunchalar tahlili  

Tushunchalar  

Tahlili 

Plank gipotezasi.

 

 

Kvant fizikasining paydo bo’lish 

tarixi. 

 

Fotoeffekt va uning qonunlari. 

Fotoeffekt tenglamasi. 

 

 

Yorug’lik kvantlari. 

 

 

 

2-ilova 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Avvalgi mavzuda ko‘rilgan fotoeffekt qonunlarini asrimizning boshlarida 

(1905-  y).  Eynshteyn nazariyasi tomonidan asoslab berildi va yorug‘lik ta’sirida 

moddadan ozod bo‘lgan elektronlar oladigan energiya bilan yorug‘lik chastotasi 

o‘rtasidagi miqdoriy bog‘lanishni quyidagi tenglama orqali aniqlash mumkinligi 

ko‘rsatildi: 

                                

ℎ𝜈

= (

𝑚𝑣

2

2

)

𝑚𝑎𝑥

+

𝐴

            

(

1) 

Eynshteyn tomonidan 1905-  yilda yaratilgan (1) formula va undan kelib 

chiqadigan muhim fundamental qonunlar ko‘p o‘tmay A. Eynshteynni Nobel 

mukofotiga sazovor etdi. (1) formuladagi 

ℎ

= 6,6 · 10

−34

 

J·s  -Plank taklif etgan 

doimiy. Eynshteyn fikricha, elektron olgan butun energiya unga yorug‘lik 

tomonidan ma’lum 

h

𝜈

 porsiya yorug‘lik kvaniti sifatida keltiriladi va uni elektron 

butunlay „yutadi“. Yutilgan energiya kattaligi yorug‘lik chastotasiga bog‘liq 

bo‘ladi. Demak, elektron energiyani tashqaridan oladi ( modda atomlaridan emas) 

va elektron energiyasi moddaning tabiatiga deyarli bog‘liq bo‘lmaydi. Ikkinchidan, 

kvant enegiyasi elektronlarning energiyasidan ko‘p 

marta katta va shu sababli, jism temperaturasining o‘zgarishi fotoelektronlar 

energiyasiga juda kam ta’sir ko‘rsatishi kerak. Haqiqatan ham, temperaturaning 

fotoelektrik effektga zaif ta’siri mavjudligini oxirgi yillarda o‘tkazilgan tajribalar 

tasdiqlaydi.