O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy Unversiteti Biologiya Fakulteti

II.Mikroorganizmlarda sintezlanadigan ferment va vitaminlar.
Hoziigi vaqtda turli birikmalar olish uchun sanoatning turli sohalarida mikroorganizmlardan keng foydalaniladi. Insoniyat juda qadim zamonlardan beri o‘zining kundalik hayotida mikroorganizmlardan foydalanib kelgan (masalan, qatiq ivitish, qimiz, pishloq tayyorlash, nowoychilik, sirka va vino olishda). Keyingi yillarda mikroorganizmlarning rivojlanish qonuniyatlari yaxshi o'iganilgan sari ularning turli moddalarni sintezlay olishi ma’Ium bo‘ldi. Chunki mikroorganizmlarning biokimyoviy xususiyatlari nihoyatda ko‘p va ulardan keng miqyosda foydalanish mumkin. Masalan, mikroorganizmlardan olingan oqsil chorvachilik va parrandachilikda bemalol o'simlik oqsili o‘mini bosa oladi. Oziq-ovqat sanoatida don tarkibidagi amilaza fermenti, mog'or zamburug'lari va bakteriyalaming amilolitik fermentlari bosadi, degan fikriarbor. Hoziigi vaqtda mikroorganizmlar oqsilidan oziq-ovqat sanoatida va texnik maqsadlar uchun foydalanish masalasi hal qilinishi lozim bo'lgan masalalardan biridir. Yaqin kelajakda mikroorganizmlardan olinadigan moylar o'simlik moylari o'mini bosadigan bo'ladi yoki mikrooiganizmlar hujayrasida uchraydigan sellulaza fermentidan xalq xo'jaligining turli sohalarida yoki proteaza fermentlaridan oziq-ovqat, gidroliz mikrobiologiya sanoatlarida va tibbiyot amaliyotida keng miqyosda foydalanish mumkin bo'ladi.Nowoychilikda amilolitik fermentlardan keng foydalaniladi.

Hozirgi vaqtda turli birikmalar olish uchun sanoatning turli sohalarida mikroorganizmlardan keng foydalaniladi. Insoniyat juda qadim zamonlardan beri o‘zining kundalik hayotida mikroorganizmlardan foydalanib kelgan (masalan, qatiq ivitish, qimiz, pishloq tayyorlash, nowoychilik, sirka va vino olishda). Keyingi yillarda mikroorganizmlarning rivojlanish qonuniyatlari yaxshi o'iganilgan sari ularning turli moddalarni sintezlay olishi ma’Ium bo‘ldi. Chunki mikroorganizmlarning biokimyoviy xususiyatlari nihoyatda ko‘p va ulardan keng miqyosda foydalanish mumkin. Masalan,mikroorganizmlardan olingan oqsil chorvachilik va parrandachilikda bemalol o'simlik oqsili o‘mini bosa oladi.Oziq-ovqat sanoatida don tarkibidagi amilaza fermenti o'mini mog'or zamburug'lari va bakteriyalaming amilolitik fermentlari bosadi, degan fikriarbor. Hoziigi vaqtda mikroorganizmlar oqsilidan oziq-ovqat sanoatida va texnik maqsadlar uchun foydalanish masalasi hal qilinishi lozim bo'lgan masalalardan biridir. Yaqin kelajakda mikroorganizmlardan olinadigan moylar o'simlik moylari o'mini bosadigan bo'ladi yoki mikrooiganizmlar hujayrasida uchraydigan sellulaza fermentidan xalq xo'jaligining turli sohalarida yoki proteaza fermentlaridan oziq-ovqat, gidroliz mikrobiologiya sanoatlarida va tibbiyot amaliyotida keng miqyosda foydalanish mumkin bo'ladi. Nowoychilikda amilolitik fermentlardan keng foydalaniladi. Amilaza fermenti nonning sifatli bo'lishida muhim ahamiyatgaega, chunki un tarkibida ko‘p miqdorda p-amilaza bor, lekin a-amilazaning miqdori kamroq. p-amilaza kraxmalni parchalab, ko'proq maltoza (monosaxaridlar) hosil qiladi, a-amilaza esa shakarlar hosil qiladi.

Shuning uchun bir tonna unga 0,002% amilaza qo‘shilsa, non nihoyatda sifatli bo'ladi. Mog‘or zamburug'laridan olinadigan amilaza shunday xususiyatga egaligi uchun undan keng miqyosda foydalanib kelinmoqda. Achitqi zamburug'larini ko'paytirish uchun oziq muhitiga 8—10 soat mobaynida havo yuboriladi, keyin hosil bo'lgan biomassa sentrifiigalanib, yuviladiva quritiladi, so'ngra qadoqlanadi. Qand zavodlarida shakar olinganidan keyin qolgan mahsulot — melassa achitqi zamburug'larini ko'paytirish uchun asosiy oziqa muhiti hisoblanadi. Buning uchun melassa suyultiriladi va azotli, fosforli mineral tuzlar bilan boyitiladi.Chorvachilikda oziqa sifatida ishlatiladigan Torula utilis zamburug'i qog'oz sanoati chiqindilarida ko'paytiriladi. Bu qoldiqlar kalsiy bisuiiit critmasida 6-18 soat davomida qaynatiladi va keyin sovutilib, eritmaning pH ko'rsatkichi 5 ga yetkaziladi va(NH4)2HP04 hamda NH4OH tuzlari bilan boyitiladi.
Jarayon anaerob sharoitda olib boriladi. So'ngra hosil bo'lgan biomassa quritiladi va presslanadi. Ulardan ko“p miqdorda oziqa olinadi, uning tarkibida oqsillar, yog'lar va vitaminlar bo'ladi.