O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti fizika fakulteti

Nur energiyasining Ф oqimi. Nuqtaviy L manbadan kelayotgan nur energiyasi yo‘liga kichik yuza joylashtirib shu yuza orqali vaqt ichida o‘tgan Q energiya miqdorini o‘lchaylik (3- rasm).

Bu maqsadda yuzani unga to‘shayotgan butun energiyani yutadigan modda (qora kuya) bilan qoplash va temperatura o‘zgarishiga qarab, yutilgan energiyani o‘lchash mumkin. yuza orqali birlik vaqtda oqib o‘tuvchi nur energiyasi quvvatini ko‘rsatuvchi nisbat sirt orqali o‘tuvchi nur energiyasi oqimi deyiladi.

3- rasm.

Nur energiyasi bir jinsli muhitda to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalgani uchun L nuqtadan  yuza konturiga tiraladigan nurlar to‘plami o‘tkazib, oqimning  orqali o‘tayotgan qismini chegaralovchi konus hosil qilamiz. Agar muhit ichida energiya yutilmasa u holda bu konusning har qanday kesimidan bir xil oqim o‘tadi. Markazi L da radiusi 1 ga teng bo‘lgan sferik sirt bilan bu konusning kesishishidan hosil bo‘lgan kesim konusning d fazoviy burchagining o‘lchovi bo‘ladi. Agar  sirtga o‘tkazilgan n normal konus o‘qi bilan i burchak tashkil qilsa, va L dan  gacha bo‘lgan masofa R bo‘lsa, u holda

(1.2)

bo‘ladi. Unda fikran shunday shar sektori (uchi shar markazida bo‘lgan konus) qirqib olaylik, uning asosi shar sirtida yuzni hosil qilsin. Bu konus sirti bilan chegaralangan fazo fazoviy burchak deb ataladi va bu burchak kattaligi

(1.3)

formula bilan aniqlanadi.

Fazoviy burchak tayanib turgan shar sirtiining yuzi kattalik jihatdan shar radiusining kvadiratiga teng bo‘lsa, ya’ni bo‘lsa, fazoviy burchak birga teng bo‘ladi va bu burchak steradian (ср) deb ataladi. Sharning to‘liq sirti bo‘lgani uchun nuqta atrofidagi butun fazoni qamrab oluvchi  to‘liq fazoviy burchak quyidagicha ifodalanadi: