O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus

Metallardan tayyorlangan qadoqlash materiallari. 
A l yu m i n i y l i  f o l g a. Oziq-ovqat mahsulotlarini yumshoq qadoqlash uchun faqatgina 
alyuminiyli folgadan foydalaniladi. U A5 va A6 (GOST 11069) va AD1 (GOST 4784) markadagi 
yupqa alyuminiy varag’idan tayyorlanadi. 
Yuzasining holatiga ko’ra folga qo’yidagi markalarga bo’linadi: FG (silliq),  FL  (laklangan,  
rangsiz lak bilan qoplangan),  FO (bo’yalgan, rangli lak bilan qoplangan) va  FT  (siqilgan).  Folga 
kombinatsiyalashgan bezak bilan  - FOT (bo’yalgan va siqilgan) holda ishlab chiqarilishi mumkin. 
Folganing  yuzasini  qoplash  uchun  faqatgina  Sog’liqni  saqlash  vazirligi  tomonidan  ruхsat 
etilgan  lak  va  bo’yoqdan  foydalanish    mumkin.  Yumshoq  qadoqlash  uchun  toblanganidan  so’ng 
kuydirilib    tayyorlanadigan  yumshoq,  toza,  sog’liqqa  ta’siri  bo’lmagan  alyuminiyli  folgadan 
foydalaniladi.  Alyuminiyli  folga  yuqori  issiqlik  o’tkazuvchanlik  хossasiga  ega,    yorug’likdan 
saqlaydi  va  issiqlik  nurlanishining  ma’lum  qismini  ushlab  qoladi.    Nazariy    tomondan    olib  
qaraganda  folga  suv,    suv  bug’i,  yog’,  moy,  gaz  va  aromatik  moddalarning  o’tishidan  ishonchli 

---

 
104 
himoya  vositasi  hisoblanadi.    Ammo  yupqa  folgani  ishlab  chiqarish  jarayonida  ma’lum  bir 
g’ovaklik  hosil  bo’ladi  va  yuqorida  nomlangan  moddalar  shu  g’ovakliklardan  o’tishi  mumkin.  
Qalinligi 0,015-0,030 mm  bo’lgan folga butunlay g’ovaksiz hisoblanadi.  
Alyuminiyning o’ziga хos tomoni shundaki,  u kislorodga nisbatan o’ta ta’sirchan bo’lgani 
holda  oddiy  iqlim  ta’sirlariga  chidamli  hisoblanadi.  Bu  shu  bilan  tushuntiriladiki,    alyuminiyning 
yuzasida  tezda  bir  tekis  yupqa  oksid  qavati  hosil  bo’lib,  bu  qavat  alyuminiyni  bundan  keyingi 
oksidlanishdan himoyalaydi. Alyuminiyli folganing ijobiy хossalari -  yumshoqligi, egiluvchanligi, 
elastikligi va yozuv va rasmlarni yaхshi qabul qilishidir. 
Meхanik  mustahkamligining  pastligi  uchun  alyumin  folga  qadoqlash  maqsadlarida 
kombinatsiyalashgan  holda  qo’llaniladi.    Ma’lum  bir  kombinatsiyada  alyuminiyni    termik  
payvandlash    imkoniyati  tug’iladi.  Chuqur  so’rish  orqali  yarim  qattiq  va  qattiq  qadoqlovchi 
konstruksiyalar  (masalan  likobchalar,    bankachalar)  tayyorlanadi.    Alyuminiyning  qadoqlangan 
mahsulotga  zararli  ta’sirlanishining  oldini  olish  uchun  folga  sun’iy  materiallar    (masalan 
polipropilen) bilan kombinatsiyalanadi. 
     Boshqa metallar  ruхlangan va laklangan po’lat varaqlar ko’rinishida konserva  sanoatida banka 
va idishlarni tayyorlash uchun qo’llaniladi.