O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus



Download 2,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet21/35
Sana27.03.2022
Hajmi2,19 Mb.
#512325
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   35
Bog'liq
boshlangich sinf matematika darslarining samaradorligini oshirishda didiktik oyinlardan foydalanish

3- misol.
238 ni 4 ga bo‗ling. 
Yechish. Shunday to‗liqsiz bo‗linma 
q
va 
r
qoldiqni topish kerakki, ular uchun 
238 = 4
q

r
, 0Ј
r
<4 bo‗lsin. Shuni aytish kerakki, 238 va 4 sonlarining to‗liqsiz 
bo‗linmasi 
q
ga bo‗lgan talabni quyidagicha yozish mumkin: 4
q
•238 < 4(
q
+ 1). 
Shunday qilib, 238 ni 4 ga bo‗lganda, to‗liqsiz bo‗linma 59 va 2 qoldiq hosil 
bo‗ladi, 238 = 4•59 + 2.
Ko‗p xonali sonni ko‗p xonali songa bo‗lish ham xuddi shunday bajariladi. 
6- misol.
15 ni barcha bo‗luvchilarini toping. 
Yechish. 0; 1; 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9; 10; 11; 12; 13; 14; 15 sonlari olinadi. 1 va 15 
ning eng kichik bo‗luvchisi 1; lekin 3 va 15 ning eng kichik bo‗luvchisi 3; 5 va 15 
uchun esa 5. Demak, 15 soni 1, 3, 5, 15 sonlariga bo‗linadi. 
7- misol.
12 ni barcha bo‗luvchilarini toping. 
Yechish. 0; 1; 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9;10; 11; 12; 13 ni qaraladi. 
Demak, 12 ning bo‗luvchilari 1, 2, 3, 4, 6 va 12. 
Umuman, bo‗lish ko‗paytirishga teskari amal. Unda bo‗lish, ko‗paytirishning 
xususiy holi ekanligi kelib chiqadi. Bo‗lish bilan bog‗liq bir masalaga, ko‗paytirish 


50 
orqali aniq va tez javob topish mumkin. Masalan, 12 ni 3 ga bo‗lsak 4, chunki 
4•3 = 12 bo‗ladi. 
Bo‗lishga takror ayirish sifatida ham qaralishi mumkin. 
8- misol.
14 : 7 ni toping. 
Yechish. 
Demak, 14 : 7 + 2 (Tekshirish 2•7 = 14). 
Bo‗linadigan raqamni bo‗linuvchi, bo‗ladigan raqamni bo‗luvchi deyiladi.
12 : 3 = 4 va 12 : 4 = 3 holda ham bo‗linuvchi 12. Lekin 12 : 3 = 4 da bo‗-linma 4, 
bo‗luvchi esa 3 va 12 : 4 = 3 da bo‗linma 3, bo‗luvchi esa 4 sonidir. 
Ko‗p hollarda bo‗lishda bo‗linuvchi bo‗luvchigaaniq bo‗lin-maydi (unda qoldiq 
noldan farqli). Masalan, 
Xulosa qilib aytganda, qoldiq bo‗luvchidan kichik bo‗lishi kerak. 
Bo‗lishda qoldiq qolmasa (qoldiq nol bo‗lsa), bo‗luvchi va bo‗linmani 
koeffitsiyentlar deb atash to‗g‗ri bo‗ladi. 
Bo‗linuvchini bo‗luvchi va bo‗linmani ko‗paytmasi deb ham aytish mumkin. 
Masalan, 


51 

Download 2,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish