O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

Фан билишнинг махсус шакли.

Ижтимоий, техникавий, табиий, фундаментал ва амалий, назарий ва экспериментал фанларнинг ўзаро алоқаси ва фарқи. Илмий билим ҳақиқатни онгли равишда излаш шакли. Катта фан, фаннинг қатъий ўзаги. Фаннинг билиш меъёрлари ва идеаллари; дунёнинг илмий манзараси; фалсафий асослар.

Илмий инқилоблар натижасида дунёнинг манзараси тубдан ўзгариши. Фан борлиқни қонуният билан қамраб олинувчи табиий воқеалар ва жараёнларнинг сабабий боg’ланган мажмуи сифатида. Фанга изчиллик, ишончлилик, асослилик, исботлилик хослиги. Сабабият ва қонунийлик фаннинг барча жабҳаларида ҳукм сурувчи фундаментал константа. Қонуниятларнинг динамик ёки статистик хусусияти. Статистик қонуниятлар тахминий тақсимланишлар тили. Рудольф Карнап талқинида статистик қонуниятларни тавсифи. Қонуниятни аниқлашга қаратиладиган дунёга илмий ёндашув хусусияти статистик қонуниятларнинг атрибутивлиги. Объективлик илмий билим идеали ва унинг асосий мезони. Объективлик тушунчасининг ҳар хил талқинлари. мисоллар билан тўқнашиш ҳолати.

Фан илмийлик мезонларининг тарихийлиги. Илмийлик мезонларининг таснифи. Фандаги прогрессизм ёки нотривиаллик, ишончлилик, критицизм каби янги тушунчалар. информативлик, полифундаменталлик ва эвристиклик тушунчалари.

Илмий билим мажмуига нисбатан энг умумий ёндашув билим ажратувчи (аналитик) ва умумлаштирувчи (синтетик) бўлиши мумкинлиги. Аналитик билим тафсилотлари. Синтетик билимда нафақат умумлаштириш, балки мутлақо янги мазмуннинг яратилиши. Фанда масала – муаммо – гипотеза – назария – концепция гносеологик занжири. Гипотеза назарияни яратишнинг дастлабки босқичи.

Фан фалсафасига доир тадқиқотлар контекстида прогноз қилишнинг қидирув прогнози ва норматив прогноз каби турлари.

Ҳозирги замон илмий фалсафасида объектив ҳақиқат мазмуни. Ф.Бэкон фанлар таснифи тўg’рисида. Гёте тасаввурида дунё шаклларнинг узлуксиз «метаморфозалари». О.Конт ижодида фанлар иерархияси: математика, астрономия, физика, кимё, биология ва социология. Идеографик метод маданият ҳақидаги тарихий фанлар методи..