O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

Buyrakda siydik hosil bo’lish. Buyrakda siydik hosil bo’lish 2 davrga
bo’linadi: birlamchi davr-filtratsiya davri deyilib, unda birlamchi siydik hosil
bo’ladi. Ikkilamchi davr-reabsorbsiya jarayoni deyilib, unda ikkilamchi siydik
hosil bo’ladi.
Kapsulaga arterial qon tomiri kiradi. Bu tomir kapsula bo’shlig’ida kapillyarlarga
bo’linib, malpigiy tushunchasini hosil qiladi. Malpigi tushunchasidagi ya’ni
kapillyar qon tomiridan qon so’rilib, Shumlyanskiy Baumen kapsulasi bo’shlig’iga
o’tib birlamchi siydik shakllanadi. Birlamchi siydikning tarkibi qon plazmasining
tarkibiga yaqin bo’lib, unda faqat oqsil bo’lmaydi. Chunki u kapillyar qon tomirlari
devoridan filtirlanib o’tmaydi. Kapsulalarga birlamchisiydik kalavasimon
kanalchalarga o’tadi. Filtrlangan kapillyar qon tomirlari yana bir-biri bilan
qo’shilib kapsuladan chiquvchi arterial tomirni hosil qiladi. Ular yana kapillyar
qon tomiriga bo’linib, egri-bugri kanalchalarni va genli halqani to’rsimon shaklda
o’rab oladi. Egri-bugri kanalchalarga (va genli halqani) birlamchi siydik tarkibiga

---

216
qand va aminakislotalar, suv, tuzlar arteriya tomirlaridan vena tomirlariga qayta
so’rilib ikkilamchi siydik hosil bo’ladi. Katta odamlarda 1 kecha-kunduzda
o’rtacha 100 l birlamchi siydik filtirlanib uning 98,5-99%i egri-bugri kanalchalar
orqali qonga qayta so’riladi, qolgan 1-1,5 ikkilamchi siydik sifatida tashqariga
chiqariladi.