O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`limvazirligi


Uzoq umr ko`ruvchilariing psixologik xususiyatlari



Download 3,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/215
Sana30.01.2022
Hajmi3,21 Mb.
#419193
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   215
Bog'liq
umumiy psixologiya

 Uzoq umr ko`ruvchilariing psixologik xususiyatlari 
Yirik jaxon psixologlari S.Pako, G.Offre, L.Bine, U.Maynot, E.Medavir, A.Komfort, 
I.VDavidovskiy, B.G.Ananev, N.V.Nagorniy, YE.D.Aleksandrova va boshkalar uzok umr kurish 
sirlarini ekologik omillar orkali tushuntirishga xarakat kiladilar. Aksariyat olimlarning fikricha, 
ekologik omillar insonning yashash sharoitiga, kamol topishiga, bevosita yoki bilvosita ta'sir kiladigan 
omillardir. Insonning ijtimoiy muxiti sharoitlari ichiga kasb mexnati, turmush tarzi, madaniyati va 
ma'naviyati kabilar kiradi. 
Jahon fani tuplagan ma'lumotlarga kura, ochik xavoda ortikcha zо‘riqishsiz jismoniy mexnat 
bilan shugullangan odamlarda harakatning tezligi, kad-komatning tikligi, ma'naviy tetiklik,ruhiy faollik 
uzokrok saklanadi. Mana shu xolat jismoniy tarbiya bilan doimiy shugullanuvchi kishilarda xam buladi. 
"Umrni uzaytirish muammolari" nomli (1952) kitobda dohistonliklarda uzok umr kurishnipg 
asosiy sabablari kuyidagilar ekani ta'kidlangan: 1) Respublikaping togyai kismidagi iklim sharoiti va 
juhrofiy omillar; 2) sutkasiga 3—4 marta iste'mol | i shpadigan gushtli, usimlik moyli va sutli ozik-
ovkatlar, i I miting, ichish va ortikcha jinsiy alokaning takikdangani; I lshyuddan-avlodga asrlar 
davomida utib kelayotgan madaniy 1111. p iajiap, uziga xos turmush tarzi va uning xususiyatlari; 4) 
gigiyena-NING barcha konun va koidalariga rioya kilinishi va butun umr <>V(!it jismoniy mexnat bilan 
shugullanish; 5) bir maromda xam PPSSIV, xam aktiv xordikchikarish; 6) axoli turmush darajasining 
Ml >'|diy-maishiy jixatdan yaxshilanishi va xokazolar. 
S.Pako va uning izdoshlari ta'kidlaganidek, keksayish | lrayonida ayrim psixofiziologi k va 
psixologik jarayonlarning arkarorlashuvi inson umrining uzayishiga, unda ijodiy faollik usho`qsiz 
davom etishiga yordam beradi, akdiy mexnat bilan doimo shu1ullanuvchi keksa odamlarda mantikiy 
xotira sakdanadi. Shu bilan birga iktidorli va akdni peshlash mashkdari bilan shugullangan kishilarda 
xam intellektning yo`qsak darajasi sakdanib, boshka bilish funktsiyalarining faoliyati bir tekis xarakatni 
vujudga keltiradi. 
Uzok Umr kurishning, umr uzayishining muxim omillaridan yana bittasi kasb-korlik faoliyatiga 
boglik psixik xolatning barkarorlashuvidir. Ana shu xolatga insonning kurish idrokida fazoni farkdash 
(fazoviy tasavvur) kobiliyati kiradi. Frantsuz gerontologi va oftalmologi G.Offre uzining 
"Gerontologiya asoslari" (1960) kitobidan joy olgan "Kuzning keksalarga xos uzgarishi" asarida ilmiy-
amaliy axamiyatga ega bulgan ma'lumotlar keltiradi. Uning fikricha, keksalikda presbioniya (grekcha, 
Karilikda kurishning zaiflashuvi) xodisasi ruy berib, yakinni kurish yomonlashadi. G.Offrening fikricha, 
10 yoshdan kurish akkomo-datsiyasining kuchi pasayishi kuzatiladi, agar 10 yoshda akkomodatsiya 
kuchi 16 dioptriyaga (grekcha optik ulchov) teng bulsa, 40—45 yoshda — 4, keyinchalik esa 1 
dioptriyaga tushib ketishi mumkin. 50—60 
yoshlarda akkomodatsiya uzining eng kuyi darajasiga tushadi, birok, shundan keyingi yosh 
davrlarida barkarorlashib boradi. Jaxri psixologiyasi fani ma'lumotlariga Karaganda, akkomodatsiyaniig 
kuchi shunchalik kamayib boradiki, yakinni fakat kuzoynak bilan kuriladigan buladi. 
Ba'zi manbalarda mayda narsalar bilan shugullanmaydigan, kuzi uzokni kurishga urgangan 
odamda akkomodatsiya yo`qsak darajada sakdanishi, kuz xiralashuvi juda sekin, goxr butunlay ruy ber-
masligi mumkin. 
M.Y.Lajechnikova va L.N.Kuleshovaning anikdashicha, xaydovchi-lar, temiryulchilar, 
ovchilarning kurish sezgirligi yoshligida 1 yoki 1,5 birlikka teng bulsa, uzok yillardan keyin xam 
uzgarmasligi mumkin. 
I.V.Davidovskiy va B.G.Ananev ta'kidlaganidek, karish va uzok umr kurish uziga xos 
xususiyatlarga ega. Binobarin, umrni uzaytirishning juda kup omillari bor. Yo`qorida uzok umr ku-
rishning ekologik omillari ifodalandi, lekin uning psixologik, ijtimoiy-psixologik omillari, manbalari va 
mexanizmlari xam mavjuddir. Umuman aytganda, insonning umrini uzaytirish uchun shaxslararo yaxshi 
munosabat, shirin muomala, samimiy mulokot, oilaviy totuvlik, asab sistemasini asrash, barkaror xis-
tuygu, xamdardlik, psixik faollik, irodaviy tetiklik bulishi zarur. 

Download 3,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   215




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish