O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limvazirligi farg’ona politexnika instituti «elektr texnikasi, elektr mexanikasi va elektr texnologiyalari»

12- maruza Qadamli(impulsli) motorning tuzilishi va ishlash printsipi
Reja:

1. 
   Ventilli - induktorli dvigatelllar.
   
2. 
   Qadamli reaktiv dvigatellar
   

Ventilli - induktorli dvigatelllar (QD), elektr signallarni (kuchlanishlar impulsini) burchak yoki chiziqli (qadamli) xarakatga o‘zgartiruvchi ijrochi dvigatellar sifatida ishlatiladi.Qadamli dvigatellar dasturli boshqariladigan elekt yuritmalarda keng qo‘llaniladi.

Qadamli dvigatellarning ikki xil turi mavjud bo‘lib, ular aktiv (qo‘zg‘atiladigan) va reaktiv rotorli bo‘ladi. Aktiv rotorli qadamli dvigatellar qo‘zg‘atish chulg‘amiga ega yoki rotori doimiy magnitdan tayyorlangan bo‘ladi, reaktiv rotorli qadamli dvigatellarning qo‘zg‘atish chulg‘ami bo‘lmaydi, ularning rotori magnit-yumshoq materiallardan tayyorlanadi. Qadamli dvigatellarning boshqarish chulg‘ami odatda statorga joylashgan bo‘ladi va bir yoki ko‘p fazali (ko‘pincha uch yoki to‘rt fazali) qilib tayyorlanadi.
Rotori ikki qutbli, statori oltita ayon qutbli (xar bir fazasiga 2 qutb) bo‘lgan uch fazali reaktiv qadamli dvigatelning tuzilishi va ishlash prinsipini ko‘rib chiqamiz
Birinchi fazadagi boshqarish chulg‘amiga impulsli tok berganimizda, rotor elektromagnit kuchlar ta’siri ostida 1-1 qutblar o‘qi bo‘yicha joylashadi.t₁vaqt o‘tgach ikkinchi fazadagi boshqarish chulg‘amiga impulsli tok beriladi. Bu xolatda rotorga bir vaqtning o‘zida ikki MYK (1-1 va 2-2 qutblar)lar ta’sir qiladi. Natijada rotor soat strelkasi bo‘ylab 1-1 va 2-2 qutb o‘qlari orasiga joylashadi, ya’niα_q=30° qadamga buriladi. t₂vaqt o‘tgach birinchi fazadagi impuls toki to‘xtatiladi va rotorα_q=30° qadamga burilib, 2-2 qutb o‘qi bo‘yicha joylashadi. t₃ vaqt o‘tgach uchinchi fazadagi boshqarish chulg‘amiga tok beriladi va rotor yana30° ga buriladi, ya’ni 2-2 va 3-3 qutb o‘qlari orasiga joylashadi. t₄, t₅ va t₆ vaqt oraliqlarida xam rotor 30° qadamli burilishni amalga oshiradi va sikl oxirida (momentt₆) rotor 180° ga aylanib, 1-1 qutb o‘qi bo‘ylab joylashadi.
Qadamli dvigatelda keyingi sikllar takrorlanadi. Shunday qilib, ko‘rib chiqilgan uch fazali reaktiv dvigatel fazadagi boshqarish chulg‘amlarini aloxidabirgalikda ulashning olti taktli kommutatsion sxemasidan foydalanilgan xolda ishlaydi:1-12-2 -23-3-31....