O‗zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti ta‘limda axborot texnologiyalari kafedrasi

6.Yaratilgan MO bilan ishlash.
MO bilan ishlash deganda quyidagi imkoniyatlar nazarda tutiladi: 
-kerakli axborotlarni izlash; 
-ma‘lumotlarni saqlash; 
-Ma‘lumotlarni tanlab olish; 
-chop etish; 
-Ma‘lumotlarni o‘zgartirish va to‘ldirish. 
MO yaratish bosqichlari va unda ishlash tamoillari bilan kuyida Microsoft Access
MOBT misolida tanishib chikamiz. 

---

MOBT bilan ishlaganda ekranga ishchi maydon va boshkaruv paneli chikariladi. 
Boshkaruv paneli menyusi, yordamchi boshkaruv soxasini va yordam berish satrini uz ichiga 
oladi. Ularning ekranda joylashishi turlicha bulib, konkret dastur xususiyatlariga boglik. Ayrim 
MOBTlar ekranga direktivalar oynasini (buyruklar oynasini) yoki buyruklar satrini chikarish 
imkoniyatiga xam ega. 
MOBTning muxim xususiyati-ayrim amallarni bajarish uchun oralik saklash buferidan 
foydalanishidir. Almashish buferi nusxalash yoki kuchirish amallarini bajarishda nusxa 
olinayotgan yoki kuchirilayotgan ma‘lumotlarni vaktincha saklab turish uchun ishlatiladi. 
Ma‘lumotlar yukotilgandan sung xam ular buferga joylashtiriladi va yangi ma‘lumotlar kismi 
yozulguncha u erda saklanib turadi. 
MOBT dasturlari etarli sondagi buyruklarga ega bulib, ularning xar birida turli 
parametrlar (opsiyalar) bulishin. Buyruklarning bunday tizimi kushimcha opsiyalari bilan 
birgalikda MOBTning xar bir turi uchun uziga xos menyuni tashkil etadi. Menyudan bir 
buyrukni tanlash kuydagi ikki usuldan biri orkali amalga oshirilishi mumkin: 
-kursorni boshkarish tugmachalari yordamida tanlangan buyruk ustiga olib borish va 
ENTER tugmachasini bosish. 
-tanlangan buyrukning birinchi xarfini klaviaturadan kiritish. 
MOBTlarning uziga xos xususiyatlariga karamasdan, foydalanuvchi ixtiyoriga beriladigan 
buyruklar to‘plamini kuydagi guruxlarga bulish mumkin: 
-fayllar bilan ishlash buyruklari; 
-taxrirlash buyruklari; 
-bichimlash buyruklari; 
-oynalar bilan ishlash buyruklari; 
-MOBT ning asosiy xolatlarida (jadval, shakl, xisobot, surov) ishlash buyruklari; 
-qushimcha ma‘lumot olish buyruqlari. 
MOBT bilan ishlashni kuydagi unumlashgan texnologiya asosida olib borish mumkin.