O‗zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti ta‘limda axborot texnologiyalari kafedrasi

 
10-MAVZU. Multimediyaning asosiy tushunchalari. Audio va video 
axborotlar bilan ishlash asoslari 
REJA: 
1.
 
Multimediya tushunchasi. Multimediya tizimlari. Multimedia 
imkoniyatlari.
2.
 
Multimedianing axborot ta‘minoti. Multimedianing dasturiy ta‘minoti. 
Multimedianing texnik ta‘minoti. 
3.
 
 Audio va video axborotlar bilan ishlash asoslari. 
 
1.
 
Multimediya tushunchasi. 
Multimedia 
- kompyuter tizimida matn, tovush, videotasvir, grafik tasvirlarni va turli 
(multiplikatsiya) animatsiyalarni mujassamlantirish imkonini beruvchi zamonaviy kompyuter 
axborotlari texnologiyasidir.
Multimedia -
kompyuterga matn, tovush, videotasvir, grafik tasvirlarni va turli 
(multiplikatsiya) animatsiyalarni kiritish, chiqarish, qayta ishlash, saqlash, uzatib berish 
texnologiyalari ko‗paytmasidir. Multimediaga displey ekranidagi ovoz effekti orqali
qo‗zg‗almas tasvir va ovoz orqali grafik tasvir harakatlanuvchi tasvir animatsiyalari kiradi. 
Multimediya
– bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio, video, 
matn, grafika animasiya va uch ulchovli animasiya effektlari asosida o‘quv materiallarini 
o‘rganuvchilarga yetkazib berishning mujassamlangan holdagi ko‘rinishidir 
Multimedia — bu interaktiv tizim bo‗lib, matn, tovush, videotasvir, grafik tasvirlarni, 
videoni qo‗zg‗almas xarakatini turli (multiplikatsiya) animatsiyalarni orqali jonlantirish, ovozini 
kuchaytiruvchi vositadir. Multimedia tizmining paydo bo‗lishi ta‘lim tizimida, san‘at, 
kompyuter treninglar , kompyuter o‗yinlari , o‗tkazishda juda katta o‗zgarishlar olib kirdi. 
Multimedia tizimini paydo bo‗lishi amaliy tarafdan qanday tayyorlangan bo‗lsa, nazariy 
tarafdan ham shunday tayyorlangandi, ammo bu sohaning tezlikda o‗sishida texnikaviy va
tizimli vositalarning rivojlanishi katta o‗rтni egallaydi. 
Xozirgi kunda multimediya so‗zini uch xil tushunish mumkin: 

«multimediya -g‗oya», bu turli toifadagi axborotlarni saqlashni yangicha yondashuvidir. 
Kompyuter texnikasini rivojlanishi turli toifadagi axborotlarni qayta ishlashga olib keldi: 
raqamlar bilan boshlandi, kompyuterda matn kayta ishlanishi o‗rnatildi,tasvir va tovush 
ma‘lumotlari qayta ishlanuvchi ob‘ektga aylantirildi,hozirgi kunda kompyuter bemalol video 
tasvirlarni ovoz bilan ta‘minlashi mumkin; 

turli tabiatdagi axborotlar bilan ishlashni ta‘minlaydigan kurilmalar. Bo‘larga 
multimediya platasi, multimediya komplekslari va multimediya markazlari kiradi; 

«multimediya maxsuloti»-yukorida keltirilgan turli toifalardan tashkil topgan 
maxsulotdir. 
Bu jarayonning rivojlanishi kuchli xotirali, grafik imtiyozlarni tezkorlikda ishlata 
oladigan, tashqi xotira tasnifiga ega, videotexnika yutuqlaridan foydalana oladigan,CD-ROM va 
o‗xshash lazer disklarini ishlata oladigan hamda ko‗plab yangiliklar bilan boyitilgan 
SHEXMlarni rivojlanishiga olib keldi. Ma‘lumotlarni tez va unumli siqib yozish, yoyish 
usullarining ishlab chiqilishi xam o‗ta muxim rol uynadi. Zamonaviy multimedia –bilan 
qurollangan shaxsiy kompyuter tom ma‘noda displeey-televizor bilan birlashtirilgan uy 
stereofonik NI-RI kompleksini eslatadi. U faol stereofonik kolonka,mikrofon va optik kompakt 
CD-ROM (CD-Compact Disc, kompakt-disk; ROM-Read onli Memory, fakat o‗qish uchun 
xotira)disklari uchun diskovod qurilmalari bilan ta‘minlangan. Bundan tashqari kompyuter 

---

ichida yangi shaxsiy kompyuter qurilmasi — audioadapter joylashtirilgan bo‗lib, u tiniq 
stereofonik tovushlarni akustik kolonkalarga o‗rnatilgan kuchaytirgichlar orqali eshitishni 
ta‘minlaydi. 
Multimedia hozirda juda tez rivojlanayotgan zamonaviy axborot texnologiyasi bo‘lib, u 
quyidagilarni o‘z ichiga oladi: