O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim



Download 470,88 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/5
Sana10.01.2020
Hajmi470,88 Kb.
#33022
  1   2   3   4   5
Bog'liq
poetik asarlar tarjimasiga doir


 

 

 

 

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI  

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM 

VAZIRLIGI  

QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI  

 

“Himoyaga tavsiya etilsin” 

Roman-German filologiyasi fakulteti  

dekani __________p.f.n. D.Jo`rayev   

“____”_______2012 yil  

 

Roman-German filologiyasi fakulteti  

5220100-“Nemis filologiyasi” ta`lim yo’nalishi  

4 -kurs 41- guruh talabasi  

MAMATOV ELYORning  

“Poetik asarlar tarjimasiga doir” mavzusidagi 

 

 

 

________talaba Mamatov E.   

Ilmiy rahbar: ______  

“______”_______2012 yil 

 

 

“Himoyaga tavsiya etilsin” 

“Roman-German tillari” kafedrasi  

mudiri: _____f.f.n. K.Markayev  

“______”_______2012 yil  

 

 

Qarshi-2012 yil 

 

 



 

 

Reja:  


 

Kirish 


Ishning umumiy tavsifi 

I bob. M.Solihning ijodi va faoliyati haqida 

1.1. “Shayboniynoma” – tarixiy doston 

2.1. “Shayboniynoma” ning badiiyligi va tili 

Xulosa 

 II bob. “Shayboniynoma” - o’zbek-nemis adabiy aloqlari  sarchashmasida 



2.1. Herman Vamberi – tilshunos, sharqshunos, etnograf. 

2.2. “Shayboniynoma”  - Hermann Vamberi tarjimasida. 

 

Xulosa 


 

Foydalinilgan adabiyotlar 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



Mundarija 

Ishning umumiy tavsifi…………………………………………… 

M.Solihning ijodi va faoliyati haqida 

1.1. “Shayboniynoma” – tarixiy doston………………………….. 

2.1. “Shayboniynoma” ning badiiyligi va tili……………………. 

Xulosa……………………………………………………. 

“Shayboniynoma”-o’zbek-nemis adabiy aloqlari  sarchashmasida 

2.1. Herman Vamberi – tilshunos, sharqshunos, etnograf………... 

2.2. “Shayboniynoma” - Hermann Vamberi tarjimasida……….... 

Xulosa…………………………………………………………….. 

Foydalinilgan adabiyotlar………………………………………… 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


Ishning umumiy tavsifi 

Mavzuning  dolzarbligi.  Tarjima  tarixi  adabiyot  tarixi  kabi  ming  yillik 

tarixga ega. Jumladan “Shayboniynoma” nemischa tarjimasini tadqiq etish ham o’zbek 

tarjimachiligi  tarixining  yaxshi  yoritilmagan  sahifal;arini  ilm  ahliga  ochib  beradi. 

Darhaqiqat,  Prezidentimiz  Islom  Karimov  ta’kid;aganidek:  “O’tmishni  bilmasadan 

turib  –  biz  kelajakka  olg’a  qadam  qo’ya  olmaymiz”

1

.  Mavzuning  dolzarbligi  ham ana 



shunda!  Ilodiz  baquvvat  xalq,  millat  o’lmaydi,  adabiyot  ravnaq  topib  boraveradi. 

“Shayboniynoma”ning  nemischa  tarjimasini  tadbiq  etish  oz’bek  adabiyotining  jahon 

adabiyotida tutgan o’rnini ko’rsatishda muhim o’rim tutadi. 

Muammoning  o’rgailganlik  darajasi.  “Sahyboniynoma”ning  nemischa 

tarjimasini  tadbiq  etish,  o’zbek  adabiyotimning  xalqaro  aloqalarini  belgilashda, 

Shayboniynomaning  o’rni  va  rolini  ko’rsatish  hali  to’li  qo’rganilmagan,  bu  borada 

ya’ni  “Sahyboniynoma”ning  nemischa  tadqiq  etish  masalasi  G’.Xo’jayevning 

nomzodlik  dissertatsiyasida  qisman  o’rganilgan.  Albatta,  asarning  nemischa  tarjimasi 

tadqiqi  va  uning  tarjima  tarixidagi  o’rni    va  rolini  kor’satish,  teran  tahlil  qilish  o’z 

tadqiqotchilarini kutmoqda.  

Bitiruv  malakaviy  ishining  maqsadi  va  vazifalari.  “Sahyboniynoma”ning 

nemischa  tarjimasini  tadqiq  etishdan  maqsad,  oz’bek  tarjimachilig  tarixini  xiralashib 

qolgan sahifalarini hozirgi avlodga, mustaqillik farzandlariga yetkazishdan iborat. 

Biz  bilamizki,  jahon  madaniyati  tarixida,  jahon  ilm-fani  taraqqiyotida 

ajdodlarimiz, Xorazmiy, Beruniy, Ibn Sino, farg’oniy, zamaxshariy, Ulug’bek, Alisher 

Navoiy, Z.M.Bobur ulkan hissa qo’shganlar.  

O’zbek mumtoz adabiyotining ravnaqiga esa Hazrat Navoiy, Boburlar bilan 

bir  qatorda,  M.Solihning  ham  oz’  o’rni  bor.  Uning  “Sahyboniynoma”  asari  XV  asr 

mumtoz dabiyotining durdona asarlaridan biridir. Uning tili hozirgi o’zbek adabiy tiliga 

yaqinligi bilan, tushunarligi bilan ajralib turadi.  

Bitiruv  malakaviy  ishimning  maqsadi  oz’bek  tarjimachiligining  qanday 

asoslarga  ega  ekanligini,  ildizi  va  tarjima  tarixining  ko’pchilikka  ma’lum  bo’lmagan 

sahifasini ko’rsatishdan iborat. 

Bitiruv  malakaviy  ishining  ob’yekti  va  predmeti.  Tadqiqotning  ob’yekti 

sifatida  oz’bek  mumtoz  adabioyotining  yirik  vakillaridan  biri  M.Solihning 

“Sahyboniynoma”  asarini  oldik.  Adibning  o’zbek  adabiyoti  ravnaqiga  qo’shgan 

hissasini  ko’rsatish,  uning  ijodi  va  faoliyatiga  xoisona  baho  berish.  Bitiruv  malakaviy 

ishimizning  ob’yekti  bo’lsa,  asarning  nemischa  tarjimasini  o’rganish  tarjimon 

H.vamberining mahoratiga baho berish tadqiqotning predmetidir. 

                                                 

1

 I.Karimov. “Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch”. Toshkent, “Ma’naviyat” nashriyoti. 2008. 



Bitiruv  malakaviy  ishining  metodologik  asosi.  O’zbek  nemis  adabiy 

aloqalarini  o’rganish  borasida  madaniy-ilmiy  hamkorlikda  tarjimaning,  xususan 

“Sahyboniynoma”ning  o’rni  va  rolini  o’rganishda  mustaqillik  mafkurasi  nuqtai 

nazaridan  yondashdik.  Bunda  birinchi  galda  yurtboshimiz  I.Karimov  asarlaridagi 

tarixiy o’tmishga hurmat, madaniy merosimizni o’rganish va yoshlar ongiga singdirish 

haqidagi fikrlari amal qilib olingan. 

Bitiruv  malakaviy  ishining  ilmiy  yangiligi.  Tadqiqotning  ilmiy  yangiligi 

o’zbek  tarjimachiligi  bugungi  kunning  hosilasi  emasligini  ko’rsatish,  o’zbek 

tarjimachiligining ibtidosini belgilash va o’zbek mumtoz adabiyotining nodir durdonasi 

“Sahyboniynoma”ning 

nemis 

kitobxoni, 



o’quvchilari 

nechog’lik 

xazm 

qilayotganliklarini  ko’rsatishdan  iborat.  Tarjima  jarayonida  mutarjim  tomonidan  yo’l 



qo’yilgan xato, kamchiliklar, nuqsonlarni va yutuqlarni ko’rsatishdan iborat. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

I bob 


M.Solihning ijodi va faoliyati haqida 

1.1. “Shayboniynoma” – tarixiy doston 

 

Temuriylardan  keyin  hokimiyat  tepasiga  kelgan  shayboniylar  hukmronlik 



qilgan  deyarli  bir  asrlik  zamonda  ham,  bir  oz  tanaffus  bilan,  bunyodkorlik  ishlari 

davom  ettirildi.  Bu  sulolaning  asoschisi  Muhammad  Shayboniyxon  haqida  o’sha 

uchrashuvda Prezident Islom  Karimov xalqimizning o’tmishda o’tgan farzandi haqida 

xolisona  fikr  bildirishi  ko’p  savobli  ish  bo’ldi,  chunki  to  shu  paytgacha  sho’rolar 

davrida  chiqqan  tarixiy  kitoblarda  ham,  badiiy  adabiyot  –  romanlarda  ham  umuman 

Shayboniylar  sulolasi,  xususan,  sulolaboshi  Muhammad  Shayboniy  haqida  har 

tomonlama,  chalkashu  noto’g’ri  fikrlar  bildirildi,  ayniqsa  videofilmlarda  to’pori  dasht 

odati  sifatida  tasvirlandi.  Prezidentimizning  o’sha  suhbatda  “Shayboniyxon  Buxoro 

madarasalarida  tahsil  ko’rgan,  o’qimishli  odam  bo’lgan.  Buxoroda  olgan  ilm-

ma’rifatini  hokimiyat  tepasiga  kelgach,  yana  el-yurtiga  qaytarib  bergan”  deb  xolis  va 

to’g’ri fikr bildirishining ham ma’naviy, ham tarixiy, ham siyosiy ahamiyati bor.  

Prezidentimizning  Shayboniyxon  haqida  bildirgan  fikrining  tarixiy 

ahamiyati  shundaki,  o’tmishda  o’tgan  tarixiy  shaxsga  baho  berioshda  uning  qaysi  bir 

sulola vakili bo’lganiga qarab emas, balki faoliyatiga qarab, el-yurtiga qanday xizmat 

qilganiga, o’zidan keyin nimalar qoldirganiga qarab baho berish lozimdir.  

Prezidentimiz  bildirgan  fikrning  siyosiy  ahamiyati  shundaki,  XV  asrning 

oxiri  va  XVI  asrning  boshlarida,  sanani  Shayboniyxonning  Samarqand  taxtini 

egallashidan belgilasak, 1500 yili yurtimizda hokimiyat almashuvi yuz berdi, hokimiyat 

temuriylardan  shayboniylar  qo’liga  o’tdi,  el-yurt  o’z  joyida  qolaverdi,  o’zbek  milliy 

davlatchiligi davom etaverdi.

1



Muhammad  Solih  o’zbek  adabiyotining  ulkan  namoyondalaridan  biridir. 



Navoiy  va  Bobur  kabi    atoqli  so’z  san’atkorlari  tomonidan  iste’dodli  shoir  sifatida 

ta’riflangan  Muhammad  Solihning  o’zbek  va  fors-tojoik  tillarida  yaratgan  she’rlarida 

ayrim  parchalargina  saqlanib  qolgan,  xolos.  Uning  epik  ijodi  -  “Shayboniynoma”  esa 

bizga qadar to’la yetib keldi. O’zbek klassik adabiyotida birinchi tarixiy doston bo’lgan 

“Shayboniynoma”, ayrim tendentsioz xususiyatlariga qaramay, ikki sulola: Temuriylar 

bilan shayboniylar o’rtasidagi urushlarning dahshatli manzaralarini  tasvirlashi, badiiy 

uslubi va tili bilan o’tmish adabiyotning qimmatli bir yodgorligidir. 

                                                 

1

 Abduqahhor Ibrohimov. Bizkim, o’zbeklar… “Sharq” nashriyot-matbaa aktsiyadorlik kompaniyasi 



bosh tahririyati. Toshkent – 2001. 29-30 betlar. 

Muhammad Solih 1455 yilda Xorazmda tug’ilgan. Uning bobosi Amir shoh 

Malik Ulug’bekning vasiysi va tarbiyachisi bo’lib, Temur va Ulug’bek saroylarida katta 

obro’ga  ega  bo’lgan  amirlardan  edi.  Otasi  Nur  Saidbek  esa  Ulug’bek,  Jo’gi  Mirzo  va 

Abusaid  Mirzo  saroylaridagi  e’tiborli  arboblardan  biri  bo’lib,  keyinchalik  Abusaid 

Mirzoga qarashli bo’lgan Xorazmda ancha vaqt hokimlik qilgan. 

Toju-taxtni  egallash  uchun  uzoq  yillar  davomida  Abusaid  Mirzoga  qarshi 

kurash  olib  brogan  Husayn  Boyqaro  1467  yilda  Xorazmga  hujum  qiladi.  Mudofaa 

choralarini yaxshi tashkil eta olmagan Xorazm amirlari Husayn Boyqaroning hujumiga 

bardosh  bera  olmay,  qochib  ketadilar.  Bundan  g’azablangan  Abusaid  Mirzo,  tarixchi 

Abdurazzoq  Samarqandiyning  “Matlaus-sa’dayn”  (“Ikki  baxtning  boshlanmasi”) 

asarida hikoya qilishicha, “Hamma mirlar Xorazm viloyatiga jo’nasinlar… gunohi ayon 

bo’lgan  har  bir  kishiga  sazo  va  jazo  berilsin…”,  deb  buyruq  qiladi.    Shu  jumladan, 

Amir Nur Said ham jang kunlari parvosizlik qilgani       uchun gunohkor sanalgan edi. 

Amirlar  oliy  farmonga  binoan,                  Xorazmga  jo’nab,  ahvolni  batafsil  biladilar: 

”Xorazm  askarlarining                soni  ko’p  bo’lishiga  qaramay,  zafarpanoh  Miroz  Sulton                

Husaynning hujumiga bardosh bera olmay, birdaniga qochib                qolgan   ekan... 

Amir Pirdarvesh Kuchin… Amir Saidni tutib olib, uni otga 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


Reja:  

 

Kirish 



Ishning umumiy tavsifi 

I bob  


M.Solihning ijodi va faoliyati haqida 

1.1. “Shayboniynoma” – tarixiy doston 

2.1. “Shayboniynoma” ning badiiyligi va tili 

I bobga xulosa 

 II bob  

“Shayboniynoma” - o’zbek-nemis adabiy aloqlari  sarchashmasida 

2.1. Herman Vamberi – tilshunos, sharqshunos, etnograf. 

2.2. “Shayboniynoma”  - Hermann Vamberi tarjimasida. 

 

Xulosa 


 

Foydalinilgan adabiyotlar 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Kirish  

Ishning umumiy tavsifi 

Mavzuning  dolzarbligi.  Tarjima  tarixi  adabiyot  tarixi  kabi  ming  yillik 

tarixga ega. Jumladan “Shayboniynoma” nemischa tarjimasini tadqiq etish ham o’zbek 

tarjimachiligi  tarixining  yaxshi  yoritilmagan  sahifal;arini  ilm  ahliga  ochib  beradi. 

Darhaqiqat,  Prezidentimiz  Islom  Karimov  ta’kid;aganidek:  “O’tmishni  bilmasadan 

turib  –  biz  kelajakka  olg’a  qadam  qo’ya  olmaymiz”

1

.  Mavzuning  dolzarbligi  ham ana 



shunda!  Ilodiz  baquvvat  xalq,  millat  o’lmaydi,  adabiyot  ravnaq  topib  boraveradi. 

“Shayboniynoma”ning  nemischa  tarjimasini  tadbiq  etish  oz’bek  adabiyotining  jahon 

adabiyotida tutgan o’rnini ko’rsatishda muhim o’rim tutadi. 

Muammoning  o’rgailganlik  darajasi.  “Sahyboniynoma”ning  nemischa 

tarjimasini  tadbiq  etish,  o’zbek  adabiyotimning  xalqaro  aloqalarini  belgilashda, 

Shayboniynomaning  o’rni  va  rolini  ko’rsatish  hali  to’li  qo’rganilmagan,  bu  borada 

ya’ni  “Sahyboniynoma”ning  nemischa  tadqiq  etish  masalasi  G’.Xo’jayevning 

nomzodlik  dissertatsiyasida  qisman  o’rganilgan.  Albatta,  asarning  nemischa  tarjimasi 

tadqiqi  va  uning  tarjima  tarixidagi  o’rni    va  rolini  kor’satish,  teran  tahlil  qilish  o’z 

tadqiqotchilarini kutmoqda.  

Bitiruv  malakaviy  ishining  maqsadi  va  vazifalari.  “Sahyboniynoma”ning 

nemischa  tarjimasini  tadqiq  etishdan  maqsad,  oz’bek  tarjimachilig  tarixini  xiralashib 

qolgan sahifalarini hozirgi avlodga, mustaqillik farzandlariga yetkazishdan iborat. 

Biz  bilamizki,  jahon  madaniyati  tarixida,  jahon  ilm-fani  taraqqiyotida 

ajdodlarimiz, Xorazmiy, Beruniy, Ibn Sino, farg’oniy, zamaxshariy, Ulug’bek, Alisher 

Navoiy, Z.M.Bobur ulkan hissa qo’shganlar.  

O’zbek mumtoz adabiyotining ravnaqiga esa Hazrat Navoiy, Boburlar bilan 

bir  qatorda,  M.Solihning  ham  oz’  o’rni  bor.  Uning  “Sahyboniynoma”  asari  XV  asr 

mumtoz dabiyotining durdona asarlaridan biridir. Uning tili hozirgi o’zbek adabiy tiliga 

yaqinligi bilan, tushunarligi bilan ajralib turadi.  

Bitiruv  malakaviy  ishimning  maqsadi  oz’bek  tarjimachiligining  qanday 

asoslarga  ega  ekanligini,  ildizi  va  tarjima  tarixining  ko’pchilikka  ma’lum  bo’lmagan 

sahifasini ko’rsatishdan iborat. 

Bitiruv  malakaviy  ishining  ob’yekti  va  predmeti.  Tadqiqotning  ob’yekti 

sifatida  oz’bek  mumtoz  adabioyotining  yirik  vakillaridan  biri  M.Solihning 

“Sahyboniynoma”  asarini  oldik.  Adibning  o’zbek  adabiyoti  ravnaqiga  qo’shgan 

hissasini ko’rsatish, uning ijodi va faoliyatiga xoisona baho berish. Bitiruv malakaviy 

                                                 

1

 I.Karimov. “Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch”. Toshkent, “Ma’naviyat” nashriyoti. 2008. 



ishimizning  ob’yekti  bo’lsa,  asarning  nemischa  tarjimasini  o’rganish  tarjimon 

H.vamberining mahoratiga baho berish tadqiqotning predmetidir. 

Bitiruv  malakaviy  ishining  metodologik  asosi.  O’zbek  nemis  adabiy 

aloqalarini  o’rganish  borasida  madaniy-ilmiy  hamkorlikda  tarjimaning,  xususan 

“Sahyboniynoma”ning  o’rni  va  rolini  o’rganishda  mustaqillik  mafkurasi  nuqtai 

nazaridan  yondashdik.  Bunda  birinchi  galda  yurtboshimiz  I.Karimov  asarlaridagi 

tarixiy o’tmishga hurmat, madaniy merosimizni o’rganish va yoshlar ongiga singdirish 

haqidagi fikrlari amal qilib olingan. 

Bitiruv  malakaviy  ishining  ilmiy  yangiligi.  Tadqiqotning  ilmiy  yangiligi 

o’zbek  tarjimachiligi  bugungi  kunning  hosilasi  emasligini  ko’rsatish,  o’zbek 

tarjimachiligining ibtidosini belgilash va o’zbek mumtoz adabiyotining nodir durdonasi 

“Sahyboniynoma”ning 

nemis 

kitobxoni, 



o’quvchilari 

nechog’lik 

xazm 

qilayotganliklarini  ko’rsatishdan  iborat.  Tarjima  jarayonida  mutarjim  tomonidan  yo’l 



qo’yilgan xato, kamchiliklar, nuqsonlarni va yutuqlarni ko’rsatishdan iborat. 

 

Kirish 



Temuriylardan  keyin  hokimiyat  tepasiga  kelgan  shayboniylar  hukmronlik 

qilgan  deyarli  bir  asrlik  zamonda  ham,  bir  oz  tanaffus  bilan,  bunyodkorlik  ishlari 

davom  ettirildi.  Bu  sulolaning  asoschisi  Muhammad  Shayboniyxon  haqida  o’sha 

uchrashuvda  Prezident  Islom  Karimov  xalqimizning  o’tmishda  o’tgan  farzandi  haqida 

xolisona  fikr  bildirishi  ko’p  savobli  ish  bo’ldi,  chunki  to  shu  paytgacha  sho’rolar 

davrida  chiqqan  tarixiy  kitoblarda  ham,  badiiy  adabiyot  –  romanlarda  ham  umuman 

Shayboniylar  sulolasi,  xususan,  sulolaboshi  Muhammad  Shayboniy  haqida  har 

tomonlama,  chalkashu  noto’g’ri  fikrlar  bildirildi,  ayniqsa  videofilmlarda to’pori  dasht 

odati  sifatida  tasvirlandi.  Prezidentimizning  o’sha  suhbatda  “Shayboniyxon  Buxoro 

madarasalarida  tahsil  ko’rgan,  o’qimishli  odam  bo’lgan.  Buxoroda  olgan  ilm-

ma’rifatini  hokimiyat  tepasiga  kelgach,  yana  el-yurtiga  qaytarib  bergan”  deb  xolis  va 

to’g’ri fikr bildirishining ham ma’naviy, ham tarixiy, ham siyosiy ahamiyati bor.  

Prezidentimizning  Shayboniyxon  haqida  bildirgan  fikrining  tarixiy 

ahamiyati  shundaki,  o’tmishda  o’tgan  tarixiy  shaxsga  baho  berioshda  uning  qaysi  bir 

sulola vakili bo’lganiga qarab emas, balki faoliyatiga qarab, el-yurtiga qanday xizmat 

qilganiga, o’zidan keyin nimalar qoldirganiga qarab baho berish lozimdir.  

Prezidentimiz  bildirgan  fikrning  siyosiy  ahamiyati  shundaki,  XV  asrning 

oxiri  va  XVI  asrning  boshlarida,  sanani  Shayboniyxonning  Samarqand  taxtini 

egallashidan belgilasak, 1500 yili yurtimizda hokimiyat almashuvi yuz berdi, hokimiyat 


temuriylardan  shayboniylar  qo’liga  o’tdi,  el-yurt  o’z  joyida  qolaverdi,  o’zbek  milliy 

davlatchiligi davom etaverdi.

1



Muhammad Solihning ijodi va faoliyati haqida 



Muhammad  Solih  o’zbek  adabiyotining  ulkan  namoyondalaridan  biridir. 

Navoiy  va  Bobur  kabi    atoqli  so’z  san’atkorlari  tomonidan  iste’dodli  shoir  sifatida 

ta’riflangan  Muhammad  Solihning  o’zbek  va  fors-tojoik  tillarida  yaratgan  she’rlarida 

ayrim  parchalargina  saqlanib  qolgan,  xolos.  Uning  epik  ijodi  -  “Shayboniynoma”  esa 

bizga qadar to’la yetib keldi. O’zbek klassik adabiyotida birinchi tarixiy doston bo’lgan 

“Shayboniynoma”, ayrim tendentsioz xususiyatlariga qaramay, ikki sulola: Temuriylar 

bilan  shayboniylar  o’rtasidagi  urushlarning  dahshatli  manzaralarini    tasvirlashi,  badiiy 

uslubi va tili bilan o’tmish adabiyotning qimmatli bir yodgorligidir. 

Muhammad Solih 1455 yilda Xorazmda tug’ilgan. Uning bobosi Amir shoh 

Malik Ulug’bekning vasiysi va tarbiyachisi bo’lib, Temur va Ulug’bek saroylarida katta 

obro’ga  ega  bo’lgan  amirlardan  edi.  Otasi  Nur  Saidbek  esa  Ulug’bek,  Jo’gi  Mirzo  va 

Abusaid  Mirzo  saroylaridagi  e’tiborli  arboblardan  biri  bo’lib,  keyinchalik  Abusaid 

Mirzoga qarashli bo’lgan Xorazmda ancha vaqt hokimlik qilgan. 

Toju-taxtni  egallash  uchun  uzoq  yillar  davomida  Abusaid  Mirzoga  qarshi 

kurash  olib  brogan  Husayn  Boyqaro  1467  yilda  Xorazmga  hujum  qiladi.  Mudofaa 

choralarini yaxshi tashkil eta olmagan Xorazm amirlari Husayn Boyqaroning hujumiga 

bardosh  bera  olmay,  qochib  ketadilar.  Bundan  g’azablangan  Abusaid  Mirzo,  tarixchi 

Abdurazzoq  Samarqandiyning  “Matlaus-sa’dayn”  (“Ikki  baxtning  boshlanmasi”) 

asarida hikoya qilishicha, “Hamma mirlar Xorazm viloyatiga jo’nasinlar… gunohi ayon 

bo’lgan har bir kishiga sazo va jazo berilsin…”, deb buyruq qiladi. Shu jumladan, Amir 

Nur  Said  ham  jang  kunlari  parvosizlik  qilgani  uchun  gunohkor  sanalgan  edi.  Amirlar 

oliy  farmonga  binoan,  Xorazmga  jo’nab,  ahvolni  batafsil  bilandilar:  ”Xorazm 

askarlarining  soni  ko’p  bo’lishiga  qaramay,  zafarpanoh  Miroz  Sulton  Husaynning 

hujumiga  bardosh  bera  olmay,  birdaniga  qochib  qolgan  ekan...  Amir  Pirdarvesh 

Kuchin… Amir Saidni tutib olib, uni otga                                               mindirib, 

shamol  tezligida  uni  Hirotga  yuboradi.  Uning  butun  mollari  va  vajhlarini  talon-taroj 

ettirdi.  Amir  Nur  Said  Rabbial-Avvalning  20-sida  Hirotga  eltdi  va  uni  Ixtiyoriddin 

qal’asiga qamadilar… janob shayx (Abduraxmon Jomiy) amir Nur Saidning  gunohini 

tiladilar. Hazrati Xilofatpanoh (Jomiy)ning iltimosini qondirdi…”  

Nur Said Hirotda avval xiyla moddiy muhtojlik tortadi. Hatto bir ot berishini 

so’rab  Abusaid  Mirzoga  murojaat  qiladi.  Lekin  oradan  ko’p  o’tmay,  Abdurazzoq 

                                                 

1

 Abduqahhor Ibrohimov. Bizkim, o’zbeklar… “Sharq” nashriyot-matbaa aktsiyadorlik kompaniyasi 



bosh tahririyati. Toshkent – 2001. 29-30 betlar. 

Samarqandiyning  aytishiga  qaraganda,  Nur  Said  “yana  amirlar  qatoridan  joy 

egallaydi…” 

1469  yilda  Husayn  Boyqaro  Hirot  taxtiga  chiqadi.  Abusaid  Mirzoning  bir 

qancha amir va beklari jazoga tortiladi. Shu vaqtlarda Marv shahrida bo’lgan Nur Said 

ham  qatl  qilinadi.  Muhammad  Solih  otasining  fojiali  sarguzashti  va  o’zining  yoshlik 

chog’larini eslab, keyinchalik “Shayboniynoma”da bunday degan edi: 

…Laqabi Solihu o’zi solih, 

Nur Said o’g’li Muhammad Solih. 


Download 470,88 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish