O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Bitiktoshlar XIX asr oxirlarida topilib,  U.Tomsen tomonidan o‘qilgan va ilmiy 
muomalaga kiritilgan. Ba’zi yodgorliklar deshifrovka qilingan emas. AQSh, Polsha, Vengriya, 
Finlyandiya va Turkiyada ham o‘rganilgan. Rossiyada V.Radlov, S.Malov, I.Stebleva ishlari 
ma’lum. O‘zbekistonda Fitrat, A.Qayumov, N.Rahmonov v.b. asardan namunalar va tadqiqot 
ishlarini chop qildirgan. 
Yozma  manbalar  orasida  O‘rxun-Enasoy  obidalari  islomgacha  yaratilgan  turk  nasrining 
tengsiz  yodgorligi  ekanini  rus  olimlari  V.Jirmunskiy,  A.Shcherbak  tan  olib  yozishgan. 
Toshbitiklardagi «Yo‘q chiqan buduniq ko‘p ko‘bartdim, chiqan buduniq bay qildim, az buduniq 
o‘kush qildim» (Mazmuni: yo‘qolib borayotgan xalqning sonini orttirdim, qashshoq xalqni boy 
qildim,  ozchilikni  ko‘p  xalq  qildim»)  so‘zlari  mardona  turk  nasrining  so‘nmas  ovozi  sifatida 
yangraydi. Bu obidalar tarkibidagi «Bilka Qoon», «Kultekin» va «To‘nyuquq» bitiklari qadimgi 
turk  bahodirlarining  shavkati  va  turk  yerining  mustaqilligi  uchun  olib  borgan  janglarni  badiiy 
lavhalarda  aks  etganidir.  Toshbitiklardan  boshqa  runiy  yozuvida  qog‘ozga  bitilgan  qadimgi 
manba «Irq bitigi» («Ta’birnoma»)da ham ilk turk yozma nasrining belgilarini ko‘rish mumkin.