O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti

 
2. O'qituvchi pedagogik qobiliyatini rivojlantirish funksiyalari 
"Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi"da  barkamol,  erkin  fikrlovchi  shaxsni 
tarbiyalash  hamda  komil  inson  g'oyasi  -  milliy  va  umum-bashariy  mohiyatga  ega 
bo'lgan, odamzodga xos eng yuksak ma'naviy ezgulikka undaydigan olijanob g'oya 
sifatida  ulug'langan.  Mazkur  g'oyani  yosh  avlod  ongiga  singdirishda  o'qituvchi 
kadrlarning  roli beqi-yos. Bu esa ulardan awalo  mukammal  kasb  qobiliyatiga  ega 
bo'lishni,  bilimi,  mahorati,  ilmiy  nazariy  va  amaliy  salohiyatidan  oqilona  foyda-
lanishni taqozo etadi. Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov ta'kidlaganidek: «Biz 
iqtisodiy o 'nglanish, iqtisodiy tiklanish, iqtisodiy rivoj-lanishni ma'naviy o'nglash, 
ma'naviy  poklanish,  ma'naviy  yuksalish  harakatlari  bilan  tamomila  uyg'un 
bo'lishni»
1
  -  istayotgan  bir  davrda  yashayapmiz.  Bu  istak  esa  yoshlar  ta'lim  - 
tarbiyasi  bilan  shug'ul-lanayotgan  kasb  egalarini  yuksak  kasbiy  tayyorgarlikka, 
g'oyaviy  -siyosiy  e'tiqodga,  tashkilotchilik  va  boshqaruvchilik  malakalariga  ega 
bo'lish lozimligini taqozo qilmoqda. Chunonchi, bu hoi ta'lim tizimi va kasb-hunar 
ta'limi  muassasalari  yangilanayotgan,  ta'lim  -  tarbiyaning  mazmuni,  shakli, 
usullari, vositalari majmuiga, o'quv - tarbiya jarayoni-ga o'zbekona urf- odatlar faol 
kirib  borayotgan  bir  sharoitda  ja^  bermoqda.  Bu  o'zgarishlar  har  bir  o'qituvchini 
yangicha  fikrlashga,  shar-qona  ish  yuritishga,  tadbirkorlikka,  ishbilarmonlikka, 
ma'naviy -  ma'rifiy ishlarning faol ishtirokchisi bo'lishga undaydi. Shuning uchun 
ham  bugungi  kunda  o'tgan  davrdagidan  ko'proq  pedagogika  fani  oldida  yangicha 
fikr  yuritadigan  o'qituvchi  -  tarbiyachini  tayyorlash,  uning  kasbiy  mahorati  va 
malakasini  takomillashtirish  uchun  o'qitish  va  tarbiyalashning  zamonaviy  shakl, 
usul,  vositalarini  ishlab  chiqish  juda  muhimdir.  Biz  yuqorida  ta'kidlaganimizdek, 
o'qituvchilik  kasbini  tanlagan  har  bir  yigit  va  qiz  o'ziga  shu  kasbni  sevishi  yoki 
sevmasligi to'g'risida savol beradi. Zero masalaning yana bir muhim tomoni borki, 
bu  boiajak  o'qituvchi  pedagogik  qobiliyatga  egami  yoki  yo'qmi  degan  muammo 
paydo  boiadi.  Vaholanki  har  bir  kasb,  qobiliyat  orqali  egallanadi  va  mukammal 
o'rganiladi. 
Pedagogik  qobiliyatlar  o'z  runksiyasiga  ko'ra  umumiy  va  maxsus  turlarga 
bo'linadi.  Umumiy  qobiliyatlar  mavjud  bo'lganda  o'qituvchi  o'z  pedagogik  kasbiy 
faoliyatini  mukammal  egallab,  mohirona  olib  borish  bilan  birga,  boshqa  turli  xil 
faoliyatlar  bilan  ham  muvaffaqiyatli  shug'ullanadi.  Umumiy  qobiliyatga  ega 
                                                 
1
  Karimov  I.A.  O'zbekistonmng  siyosiy  -  ijtimoiy  va  iqtisodiy  istiqbolining  asosiy 
tamoyillari. -T.:"0'zbekiston", 1995, 47-bet 
 

---

bo'lgan  o'qituvchilar  ta'lim-tarbiya  jarayonida  har  qanday  qiyinchilik  va 
ziddiyatlami qiynalmasdan bartaraf etadilar. 
O'qituvchining  pedagogik  qobiliyatini  tahlil  qilgan  N.V.  Kuzmina  shunday 
yozadi: "Ta 'Urn - tarbiyada ro 'y beradigan ko pgina kamchilik-lar o 'qituvchi o 'z 
pedagogik qobiliyatining amaliy yo 'nalishlarini yaxshi bilmasligi, iste 'dodning o 
'qituvchidayo 'qligi natijasida ro 'y beradi". 
Maxsus  qobiliyatga  ega  bo'lgan  o'qituvchilar  faqat  o'zlari  egallagan  kasbiy 
yo'nalishlari bo'yicha muayyan faoliyat bilan muvaffaqiyatli shug'ullanadilar.