O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat universiteti z z o

Mitoxondriyalar 
Mitoxondriya dastlab, 1902 yilda Benda tomonidan ochildi. Barcha 
organizmlarning hujayralarida topilgan. Ularning soni, kattaligi va shakli turli 
hujayralarda turlicha. Yorituvchi mikroskoplarda yaxshi ko’rinadi, ammo ularning nozik 
tuzilishlari elektron mikroskop yordamidagina aniqlandi. 
Mitoxondriyalar tashqi membrana bilan koplangan. Uni ostida esa ichki 
membrana joylashgan. Har bir membrana 3 qavatli tuzilishga ega. Тashki va ichki 
membranalar orasida torgina bo’shliq bo’ladi. Har ikkala membrana mitoxondriyani 
po’stini tashkil etadi. 
Ichki membranadan mitoxondriyaning ichki bo’shlig’iga qaragan o’simtalar 
chiqadi, bular taroqlar yoki kristlar deb ataladi. Bular AТF hosil qiluvchi yuzani 
kengaytirish uchun xizmat qiladi. Mitoxondriyaning ichki bo’shlig’i gomogen modda 
bilan tulgan bo’lib, u matriks deyiladi. Oxirgi vaqtda mitoxondriyani matrikisida 
ribosomalar topildi. 
Mitoxondriyalar murakkab tuzilishga ega bo’lib, ularning tarkibida oqsillar, 
lipidlpr va nuklein kislotalari bor. RNK va DNK lar oz mikdorda bo’ladi, va o’zining 
maxsus fermentlari-oqsillarni sintezida katnashadi. Bu mitoxondriyalarda DNK sintez 
qilinishidan darak beradi. 
Oxirgi vaqtlarda mitoxondriyaning funksiyasi mufassal o’rganildi. Ularda 
energiya ishlab chiqarish bilan bog’lik bo’lgan fermentlar sistemasi borligi aniqlangan. 
Shuning uchun mitoxondiriyalarni hujayraning “Energetika sistemasi” deb nomlash 
mumkin. Fermentlar ta’sirida uglevodlarni, aminokislotalarni, yog’ kislotalarini 
oksidlashdan 
chiqqan 
energiyalar 
hujayra 
tomonidan 
bevosita 
ishlatilmay 
mitoxondriyalarda sintezlanadigan AТF da yigiladi. 

---