O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat universiteti z z o

 
30 
Membrananing ba’zi joylarida bu granulalar bo’lmaydi. Shuning uchun 
endoplazmatik turni ikki turi farq qilinadi: 1) granulyar yoki dagal; 2) silliq 
endoplazmatik to’rlar. Endoplazmatik tur membranasining kimyoviy sostavi bioximik 
analiz orqali aniqlandi. Uning tarkibida oqsillar va lipidlar mavjud. Undan tashqari bir 
qancha fermentlarga, masalan, AТF – azaga ega. 
Bu organoid barcha o’simlik va hayvon hujayralarida topilgan, ammo 
bakteriyalarda bor-yukligi aniq emas.
Granulyar endoplazmatik turni oqsil sintezida ishtirok etishi aniq isbot etilgan. 
Sillik endoplazmatik tur membranalarida glikogen va lipidlarni sintezlanishi aniqlangan. 
Endoplazmatik turning har ikkala xilining kanallarida, vakuollarida va 
sisternlarida sintez mahsulotlaridan oqsillar, yoglar va glikogenlar tuplanadi.
Hozirgi vaqtgacha endoplazmatik turni kaysi materialdan hosil bo’lishi 
aniqlanmangan. Ammo, bu organoidni tashqi sitoplazmatik membrana bilan yakindan 
aloqada ekanligi ana shuning hisobiga yoki yadro bilan yakindan aloqada bo’lgani uchun 
uning membranasi hisobiga endoplazmatik tur membranasi hosil bo’lsa kerak deb 
taxminlash 
mumkin. 
Bu 
taxminni 
quyidagi 
analiz 
tasdiqladi. 
Bugdoyning 
endospermasini elektron mikroskopik tekshirishda uning hujayralarida yadroning 
membranasi haltasimon o’simtalar hosil qilishi aniqlandi, undan esa endoplazmatik 
turning sisternlari hosil bo’ladi.