O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi yo‘l harakati qoidalari va harakat xavfsizligi asoslari fanidan Amaliy mashg’ulotlarni bajarish uchun uslubiy ko’rsatma

P*SP₁P₂

Bu yerda: S-transport vositasining, yo‘l sharoitlarining yoki ortilgan yukning buzilishidan bo‘ladigan zarar; P₁-YTH bo‘lgan joyda boshqa o‘tayotgan transportlar yo‘qotadigan vaqtdan va yo‘l harakat qismini tozalashga ketadigan harajatlar;

P₂-DHXN tomonidan ketadigan harajatlar.

Davlat statistikasiga kiritiladigan bitta YTH bo‘ladigan o‘rtacha zararni quyidagi formulaga asosan aniqlash mumkin:

; so‘m

bu yerda: P₀, P₀, P_x-YTH da odam ishtirok etgan vaqtda yengil, og‘ir jarohatlardan va halok bo‘lishi natijasida xalq xo‘jaligi ko‘radigan zararlar; n₀, n₀, n_x-bitta YTH o‘rtacha yengil, og‘ir jarohat ko‘rganlar yoki halok bvafot etganlar sonini hisobga oluvchi koeffitsientlar, bu koeffitsientlar shahardan tashqaridagi yo‘llar uchun n₀*0,06, n₀*0,758, n_x*0,182; S₁, P¹₁, P¹₂-mos ravishda S, P₁, P₂-oldingi ma’nodagi ko‘rsatkichlar.

Iqtisodiy hisoblarda xalq xo‘jaligi ko‘radigan jami zararni quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

bu yerda: m_t-jarohatlanish og‘irligini hisobga oluvchi jamlovchi koeffitsient,

N-o‘rtacha yillik harakat miqdori, avtsut; L-yo‘l uzunligi, km;

S_nt7.5-7,5 m qatnov qismiga to‘g‘ri keladigan zararni hisobiy miqdori, tiyinavt-km;

E_NP-har xil vaqtlarga to‘g‘ri keladigan harajatlarni keltirish me’yori, 0,08.

Yuqorida keltirilgan m_t, S_nt, Ye_NP qiymatlarini t yillar o‘zgarishi bo‘yicha «VSN» 3-81 me’yoriy xujjatdan yangi narxlarni hisobga olgan holda qabul qilish mumkin.

Nazorat savollari:

1.O‘zbekiston Respublikasida avtomobillashtirish va yo‘l tarmog‘ini o‘sish ko‘rsatkichlari.

2. Transport va piyodalar harakati tavsiflovchi ko‘rsatkichlari.

3. Yo‘l harakati xavfsizligiga ta’sir etuvchi asosiy omillar.

4. Transport vositalarining texnik holati.

5. Yo‘l transport hodisalari va ularning tahlili.