Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

28-rasm. 
Ma‘lumotlarning vektorli (a) va rastrali (b) modellari. 
Geoaxborot tizimlarda fazoviy ma‘lumotlarning tashkil etishning asosida
ma‘lumotlar bazasidagi fazoviy ob‘yektlarning qatma-qatli tarzda bayon qilinish 
yotadi.
Har bir qat –bu birta ko‘rsatkich o‘zgarishlarini qaydi. Qayd qilish usuli 
fazoviy ma‘lumotlarning vektorli yoki rastrali modeliga mos ifodalanilgan 
diskretizatsiyalashni tanlangan usuli orqali aniqlanadi [24,-b.22].
Ma‘lumotlar to‘plamining qati bunday ob‘yektlarning bir turini yoki 
konseptual o‘zaro bog‘liq bo‘lgan guruh ob‘yektlari turlarini ifodalaydi. Masalan, 
har uya ichiga faqat chiziqli ob‘yektlarni ( ko‘lning qirg‘og‘i) olishi mumkin. 
Shuningdek barcha ob‘yektlarni bir qatlamda jam qilib ifodalash ham mumkin 
(masalan fiziko-geografik xarita ). 

---

127 
Vektorili va rastrali modellar ma‘lumotlarini tasvirlash, kompyuterda 
saqlash bilan birga bir tasvirdan ikkichisiga o‘tish imkonini ham o‘zida mujassam 
etgan. 
Vektorda taqdim etilgan ob‘yektlar (nuqta, chiziq, poligon ) vektorli-rastrali 
almashtirish operatsiyasini qo‘llab rastrali formatga o‘tkazish mumkin. Bunday 
operatsiya –rasterizatsiyalash deyiladi [24,-b.113].
Ba‘zi bir ma‘lumotlarni oson va qulay bo‘lganligi uchun modellash tizimiga 
vektor shaklida kiritilib keyin rastraga almashtiriladi. Vektor shaklida hosil bo‘lgan 
raqamli chegara kontur chizig‘i nuqtalarining o‘rnini belgilaydi, chunki bu nuqtalar 
to‘g‘ri chiziq kesmalari bilan tutashtirilgan. Natijada X, Y koordinatalari fayli 
tuziladi. ―Vektor rastra‖ almashtirish dasturida bu fayl ishlab chiqiladi. Faqat rastra 
ko‘zining o‘lchami aniqlanib, to‘r vektorni tasvir bilan ustma-ust keltirilganday 
bo‘ladi va rasterizatsiyalash qadami aniqlanadi. Dastur koordinatalarning minimal 
va maksimal qiymatlarni hamda har bir to‘r ko‘zining (yacheykaning) o‘rnini 
aniqlab ularning tushgan joyiga mos ravishda qiymatlarini belgilaydi ( 29-rasm).