Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

15-rasm. 
GAT da vektorli (a) va rastrali (b) ma‘lumotlarni taqdim etilishi.
Tasvirda EHM uchun ma‘lumotlarni raqamli taqdim etish keltirilgan. 
Masalan, qora rang (ko‘lni belgilaydi) ma‘lumotlar bazasida 3 raqami bilan 
kodlanadi, o‘rmon 2, o‘tloq 1, shudgor 0. rastrali to‘r o‘lcham qanchalik kichkina 
bo‘lsa ob‘yektni taqdim etish aniqligi shuncha yuqori bo‘ladi. Kim fotosurat 
chiqarish bilan shug‘ullangan bo‘lsa biladiki, suratning o‘lchamini qanchalik 
kattalashtirsa tasvirga kvadrat kataklar yaqqol ko‘rinib qoladi. 
Ushbu suratni o‘lchami kichiklashtirilganda to‘r ko‘zlik tuzilma 
(yacheykalik struktura) sezilmay qoladi. To‘r ko‘zining minimal o‘lchami 
(piksellar). EHM xotirasining cheklanganligi bilan bog‘liq. Raqamlarga ma‘lum 
ranglar (foydalanuvchining ixtiyori bilan), berilganda kompiyuter displeyi ekranida 
tasvir psevdo ranglarda hosil bo‘ladi! Ba‘zida maxsus xususiyatli ob‘yektlarni 
ifodalash uchun maxsus kontrastli ranglardan yoki ularning gradientlaridan 
foydalaniladi.
Kartografiya, geodeziyada shuningdek ma‘lumotlarni taqdim etishda 
triangulyatsiyali tuzulmalar – Tissen uchburchaklaridan ham foydalaniladi. Qayd 
etilgan GAT- texnologiyalar echilishi kerak bo‘lgan masalalarga qarab tanlanadi. 
Masalan, raqamli xaritalani tuzish uchun vektorli GAT- texnologiyalaridan 

---

65 
foydalaniladi. Kosmik yoki Aerofoto suratlarni tahlil qilish uchun rastrli GAT- 
texnologiyalari qo‘llaniladi.
Topografik xaritalarni yangilash uchun esa ma‘lumotlarning rastrli va 
vektorli formatlaridan birgalikda foydalaniladi. Bunda rastrli acoc (aerofoto yoki 
kosmik suratlar) qoralama sifatida qabul qilinadi. Suratlarni deshifirlash va 
xaritalar tuzishning ana‘anaviy usllari bilan tanish bo‘lgan mutaxasislarga bu 
yumush ob‘yektlarining chegaralarini yaqqol ajratib ko‘rsatishni eslatadi. Faqat 
GAT- texnologiyalarida bu ishlar avtomatik ravishda amalga oshiriladi. [9,14,20].