Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

Ma’lumotlarni kompyuterga 
kiritish tizimi 
Vizuallashtirish tizimi 
Boshqarish tizimi 
Kompyuterdan chiqarish chop etish tizimi 
Grafikaviy ma’lumotlar 
bazasi 
¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯ 
Vektorli Rastrali 
Tematik ma’lumotlar 
bazasi 
¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯¯ ¯
Atributiv va izohli 
ma’lumolar 
GAT keng qamrovli masalalarning yechimini topishda qo‘llaniladi. 
Masalan, tuproq tarkibini o‘rganish va monitoring qilish, mulkning yoki 
magistral yo‘lning holatini baholash, xilma-xil kasaliklarning tarqalishi va kelib 
chiqish sabablarini o‘rganish, atrof muhitni tadqiq qilish va boshqa strategik 
masalalar. 
GAT quyidagi tarkibiy qismlardan iborat (5-rasm). 
5- rasm.
Geografik axborot tizimlarning tarkibiy qismlari. 
Ma‘lum bo‘ldiki zamonaviy GAT-bu o‘z tarkibida katta miqdordagi grafikaviy 
va tematik ma‘lumotlar bazasiga ega bo‘lgan avtomatlashtirilgan tizim. Bu tizim 
modelli va hisobli funksiyalar bilan bog‘langan bo‘lib, ma‘lumotlar bilan 
murakkab harakatlarni bajarish va fazoviy kartografik informatsiyaga aylantirish 
negizida xilma-xil yechimlar qabul qilish va ularni nazoratini amalga oshirishni 
ta‘minlaydi. Ammo GATni shunchaki boshqaruv tizimi yoki ma‘lumotlarni 
kompyuterda saqlagich vositasi deb hisoblash to‘g‘ri emas.
Birinchidan, ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) GAT tarkibida 
bo‘lib unda ma‘lumotlarni ishlab chiqish MBBT bilan ishlashdan farqli o‘laroq 
o‘zgacha. 

---

45 
Ikkinchidan, zamonaviy GAT nafaqat geoma‘lumotlarni qayta ishlash balki 
matematik hisoblar va ekspert boholash bilan ham shug‘ullanadi. Va nihoyat, GATda
ishlanadigan va saqlanadigan informatsiya nafaqat fazoviy balki vaqt o‘lchamiga ega. 
Bu geografik ma‘lumotlar uchun juda muhim. Kompyuter texnologiyalaridan 
foydalanadigan har qanday model kabi GAT o‘z tarkibiga kiruvchi beshta texnik 
dasturiy va boshqa vositalar majmuidan iborat. (6-rasm)