Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

1)
 
Aloqa yo‘llari va temir yo‘llar; 
Yo‘l tarmoqlarini ham ikki turda tasvirlash mumkin, avtomobil va temir 
yo‘llar chiziqli shaklda tasvirlansa, tunnellar, ko‘priklar hamda temir yo‘l 
stantsiyalari maydonli shaklda aks ettiriladi. 
a) chiziqli ob‘yektlar; 
b) maydonli ob‘yektlar; 
Maydonli ob‘yektlar: Ko‘priklar, misol uchun jarlikdan, daryo va boshqa 
sun‘iy to‘siqlar orqali o‘tadigan ko‘prik ko‘rinishidagi inshootlar maydonli 
ob‘yektlar hisoblanadi.
Tunnellar 
ham 
maydonli 
ob‘yekt hisoblanadi (tunnellar kartada 
ko‘rsatilganda aloqa yo‘llaridan keng bo‘lishi lozim).

Bino va inshootlar; 

Maydonli ob‘yektlar hududlari; 
a) kasalxonalar; 
b) avtobazalar; 

---

204 
v) sport majmualari; 
d) savdo majmualari; 
e) oromgohlar; 
f) parklar; 
g) diniy muassasalar; 
h) stantsiyalar va platformalar; 
i) qabristonlar; 
j) avtostantsiyalar; 
k) fermer xo‘jaliklari; 
l) korxona va zavodlar; 
m) sanoat zonalari; 
n) aeroportlar; 
o) o‘quv yurtlari hududlari va h.k. 
2)
 
Gidrografiya va o‘simlik qoplami. ArcGIS dasturida chiziqli, 
nuqtali va maydonli geografik ob‘yektlar to‘plami bir xil atribut hamda bir xil 
proektsiya va koordinata tizimi asosida saqlanadi. Fazoviy bog‘langan 
(transformatsiya qilingan) ma‘lumotlar dastur bazasida, shape fayllarda saqlanib 
boriladi. Fazoviy ma‘lumotlar turlariga qarab birlashtiriladi va yagona tartibda 
saqlanadi. Masalan, avtomagistrallar, ko‘chalar va boshqa yo‘l turlarini ―yo‘llar‖ 
fazoviy ob‘yektlar guruhiga birlashtirish mumkin. Bundan tashqari, bazada 
ob‘yektlarning hususiyatlari, o‘lchamlari, izohlari ham sinflarda saqlanadi.
Shuning uchun ob‘yektlarning turini bir-biridan ajratishni bilish lozim. Buni 
quyida ko‘rib chiqamiz:

yo‘llar (ob‘yektlarning chiziqli turiga mansub); 

ko‘priklar va yo‘l o‘tkazgichlar, tunnellar, maydonlar (poligonli); 

bino va inshootlar (poligon); 

hududlar (poligon); 

gidrografiya bu ob‘yekt ikki turga bo‘linadi daryo, kanal va kollektorlar 
(chiziqli); ko‘llar, suv omborlari va dengizlar maydonli tasvirlanadi 
(poligon va chiziqli); 

---

205 

o‘simlik qoplami (poligon); 

aholi yashash punktlari. Bu ob‘yektlar ham ikki turga mansub bo‘lib, 
nuqtali hamda maydonli turlarda aks ettiriladi (poligon va nuqtali). 
Shu ketma-ketlikda ―geodatabaza‖ shakllantirilib boriladi.
Ob‘yektlarni turlarga ajratishda qulaylik yaratish uchun oldingi yaratilgan 
qatlamda sinflarga bo‘lib chiqilgan bo‘lsa, keyingi qatlamga uni ―import‖ 
qilishimiz mumkin. Buning uchun import bosilib, kerakli turlar tanlab olinadi. 
Далее
tugmasi bosiladi. (50-rasm). Oldingi qatlamda saralash ishlari bajarilmagan 
bo‘lsa, qaytadan ishni bajarish talab etiladi. 
Atributdagi har bir maydon o‘z nomiga ega bo‘lishi lozim.