Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

Masalaning qo’yilishi. 
GISdan foydaolanuvchilar uchun bir dasturiy muhitdan ikkinchisiga 
o‘tkazish mumkin bo‘ladigan informatsion mahsulotlar zarurati paydo bo‘ladi. Bu 
jarayonda nafaqat ma‘lumotlar, balki ularga tegishli bo‘lgan funksional va 
qo‘shimcha informasiyalarning butligini saqlash muhim hisoblanadi. GATni ishlab 
chiquvchilarga taklif qilinayotgan standart echimlar ma‘lumotlarni eksport/importi 
bilan cheklanmoqda. Qo‘shimcha funksional informasiyalarni o‘tkazish masalasi 
ko‘rilmayapti. Har xil tizimlarda to‘plangan va qayta ishlangan informasiyalarni 
bir-biriga mos kela olishligini ta‘minlash dolzarb muammo, Shu jumladan, 
O‘zbekiston sharoitida ham. 
Aytaylik, MapInfo loyihasini ArcGAT dasturiga to‘la-to‘kis o‘tkazish 
zarurati paydo bo‘ldi deylik. Bunda informasiyalarning umumiy va tematik 
qatlamlari va simvollar tavsiflarini maksimal saqlab qolish sharti qo‘yilgan. 
MapInfo loyihasi deganda birinchi navbatda loyihaning fayli WOR 
kengayishi tushuniladi. Unda xarita tuzish uchun yaratilgan ma‘lumotlar qatlami, 
qatlamlarning ro‘yhati, ularning tavsiflari keltirilgan. Ma‘lumotlar – MapInfo 
(TAV kengaytmali) jadvallarida mujassamlashtirilgan. 
ArcGAT (ArcMAP) loyihasi quyidagilardan iborat: 

---

169 
ArcMAP (MXD kengayishli) loyihasi fayli; 
Sheyp-fayllar (SHP-kengayishli)dagi ma‘lumotlar. 
Texnologik masalani yechishdagi muammolar 
MapInfo va ArcGAT keng doiradagi masalarni echishga mo‘ljallangan 
rivojlangan GAT tizimlar. Ammo ular orasida bir qator g‘oyaviy o‘xshashsizliklar 
mavjud. 
Birinchisi, ular har xil ob‘yektli modul va ma‘lumotlar modulini ifodalaydi.
Ikkinchisi, MapInfoda MapBasic dasturiy til qo‘llanilgan. ArcGAT da esa – Visual 
Basic dasturiy til joylashtirilgan. Uning ob‘yekt moduli SOM interfeysga 
asoslangan. 
MapInfo ob‘yekti modulining ishlanganlik darajasi pastroq, ustiga-ustak 
unga to‘liq yondashish mumkin faqat MapBasic ilovasi orqali. Shunga qaramasdan 
ob‘yektning barcha xossalari va parametrlarini dasturiy yo‘l bilan ajratib olish 
mumkin. Informasiyani bosmaga uzatish bosqichida kombinatsiyalashgan 
yondashuvdan foydalaniladi. Parametrlarning bir qismi MapBasicda yozilgan 
ilovalar orqali ajratib olinsa, ikkinchi qismi esa (WOR-fayl) loyiha faylini tahlil 
qilish yo‘li bilan ajratib olinadi.
Uchinchisi, ma‘lumotlarni tasvirlash va saqlashda yondashuv har xil.: 
MapInfo bir jadvalda har xil turdagi ob‘yektlarning aralashuviga yo‘l 
qo‘yadi. ArcGAT esa bir qatlamda faqat bir hil ob‘yektga tegishli ma‘lumotlar 
mavjud deb tahmin qiladi.
MapInfo simvollari to‘g‘risidagi informasiyalarni bevostia ma‘lumotlar 
jadvalida saqlaydi. ArcGISda esa shunga o‘xshash informasiyani loyiha faylida 
saqlaydi. Bunga kerakli simvolni atributiv jadvaldagi informasiyaga mos ravishda 
tanlaydi. 

---

170 
MapInfo simvol turini butun sonlar bilan kodlaydi. Bunday kodlar har bir 
ob‘yektning fazoviy turi uchun yuzdan ortiq. ArcGISda simvollar moslashuvchan 
kodga ega, kerak bo‘lsa o‘zining ob‘yekt turlarini ham tuzishi mumkin. Ana shular 
informasiyani bir dasturdan ikkinchisiga o‘tkazishda ba‘zi bir qiyinchiliklar 
tug‘dirishi Shubhasiz.