Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

GPS 
(pozitsion zondlash) o‘lcovlarini qollab aniqlangan 
koordinatalaridan ham foydalanish mumkin [27,44]. 
Faqat 
GPS-priyomnik 
va mahalliy koordinatalar sistemasi orasidagi moslik 
o‘rnatilishi shart.Demak, uch o‘lchamli modellashda ma‘lumotlar to‘plami 
ma‘lum bir tartibda jamlanib, ulardan foydalaniladi.

Joy relyefining raqamli modeli tuziladi; 

Ob‘yekt sirtlarining 
2D
-informatsiyalari to‘planadi; 

Fotogrammetrik, aero va kosmik siratlardan foydalangan holda

---

133 
joyning ortofototasviri yaratiladi. 
Relyefning raqamli modelidan 
3D
ob‘yektning sirtini tasvirlash uchun 
foydalanilsa , 
2D 
xarita va
GPS
lardan olingan boshqa informatsiyalar joydagi 
ob‘yektlarning o‘rnini aniqlashda qo‘llaniladi. Suratlardan olingan ma‘lumotlardan 
ob‘yektlarning geometriyasini aniqlash va ularni fototeksturalash uchun ishlatiladi. 
Ob‘yektlarning o‘rni va o‘lchamlarini berilgan koordinatalar tizimida aniqroq 
topish uchun joylarda qo‘shimcha topografik tasvirga olish va geodezik o‘lchash 
ishlari olib boriladi. Shu jumladan global pozitsion tizimlardan ( 
GPS
) 
foydalangan holda uch o‘lchamli modellar ko‘pgina sohalarda rejalashtirish, 
nazorat, yechimlar qabul qilish va prognozlash ishlarini osonlashtirmoqda (30-rasm).
30- rasm.
Joy hududini 
3D
modellashning komponentlari va strategiyasi. 
Masalan, kompyuter grafikasi usullari bilan hududlarning uch o‘lchamli 
fotorealistik vizuallash va shaharlarning 
GAT 3D
modellarini yaratish, ularni 
boshqarish, atrof muhitni rejalshtirish va loyihalash ishlarini takomiollashtirishga 
sezilarli darajada ijobiy ta‘sir ko‘rsatmoqda. 
Zamonaviy grafotexnik vositalar shahar landshaftlarining fotorealistik uch 
o‘lchamli modellarini yaratish uchun kerakli ma‘lumotlarni to‘plash, qaytq ishlash 
va vizuallash imkoniga ega.Shunday modellar 
DATA+( Moskva )
korxonasi 

---

134 
mutaxassislari tomonidan Rossiya federatsiyasi shaharlari uchun yaratilmoqda 
[32,-b.11; 14,-120]. 
Bunday uch o‘lchamli modellar quyidagi imkoniyatlarga ega: 

hududning fotorealisnik tasvirini yaratish va model bo‘ylab virtual
harakatlanishi ( virtual quyulgan informatsiya yaratish ); 

shahar landshafti ma‘lumotlarini tahlil qilish va modellash imkoniyatini 
baholash, binolar va boshqa ob‘yektlarning modellariga o‘zgartirishlar kiritish, uch 
o‘lchamli ma‘lumotlarni jalb qilish orqali tematik xarita qatlamlari bilan xilma-xil 
kombinatsiyalarni amalga oshirish; 

istiqbolli uch o‘lchamli topologik GAT ma‘lumotlar va modellarni taqdim 
etish usullarini tadqiq qilish hamda ularni loyihalashning avtomatik tizimlari 
loyihalari bilan moslash. 
Shahar fotorealistik modelining muhim tashkil etuvchilaridan biri joy 
ob‘yektlarining