Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

Fazoviy ob’yektlarning modellari
. Tahlil natijalarini yaxshi o‘ylangan 
interpretatsiyalash (talqin etish) uchun zarur bo‘lgan geografik informatsiyani 
to‘plash va aniqlashda fazoviy ob‘yektlar modellari mavjud ob‘yektlarni ifodalash 
uchun asosiy abstraktsiya (fikran tasavvurda) deb tushuniladi. 
Borliqdagi ob‘yektlarninig modellarini qurish (raqamlar vositasida 
ifodalash) bu mavjud geografik harxillikni diskreptlashtirish ob‘yektlar to‘plamiga 
aylantirish (diskreptlashtirish) hisoblanadi. 

---

123 
Diskreptizatsiyalash usullari va fazoviy ma‘lumotlarni ifodalash xaritalarda 
ob‘yektlarni fazoviy lokalizatsiyasini tasvirlash uchun qabul qilingan. 
Fazoviy ob‘yektlarni raqamlar vositasida ifodalash quyidagilarni o‘z ichiga 
oladi: 

ob‘yektning nomlanishi ( identifikatsiyalash); 

ob‘yektning joyini k‘orsatish va ta‘riflash ( lokalizatsiya); 

xossalarining miqdor va sifat ko‘rsatkichlarini belgilab chiqish; 

ob‘yektning atrofidagi boshqa ob‘yektlar bilan fazoviy joylashuvini 
baholash.
GATda mavjud borliqdagi ob‘yekt turlarini raqamlar vositasida ifodalash 
bu fazodagi ob‘yekt va jarayonlarning joylashuvini identifikatsiyalashning formal 
konstruksiyalari bo‘lib, ularga mos keladiganlarini aniqlashni tanlaydi, ya‘ni 
ma‘lumotlar bazasida ifodalanadigan ob‘yekt bu informatsion modellash uchun 
unsurlarni tanlashda hodisalar qatoridagi eng oxirgi unsuri bo‘ladi. Demak 
ma‘lumotlar bazasidagi ob‘yekt bu mavjud ob‘yekt yoki uning biror bir qismini 
raqamlardagi ifodasi. Asosiy formal modellar fazoviy o‘lchamlar kabi 
tushunchalarga asoslangan: nuqta, chiziq, polygon, hajmli shakl, yacheyka(uya).
Yuqorida qayd etilgan modellash usullari taqribiy hisoblanadi, chunki ularda 
mavjud holat va o‘zgarishlar o‘zining aniq ifodasini topmaydi. Shunga qaramasdan 
tuzilgan model fazoviy ob‘yektlar bilan xuddi raqamli informatsiyalar to‘plami 
kabi ishlashni davom ettirish imkoniyatini beradi.